2023 İnfaz Düzenlemesi Nedir: 'Biraz Yatar Çıkarım Düşüncesi Güçlenecek'

2023 Yılı İnfaz Düzenlemesi olarak adlandırılan 5275 Sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun'a (İnfaz Kanunu) 7456 sayılı Kanun ile eklenen Geçici 10. Madde, 15 Temmuz 2023 tarihinde Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Tartışmalarla birlikte TBMM'de kabul edilen ve "örtülü af" olarak bilinen infaz düzenlemesi Avukat Yusuf Şahin tarafından TamgaTürk için değerlendirildi. 

2020 yılında yapılan düzenlemeyle birlikte ceza infaz kurumlarında geçirilen süreler yeniden değerlendirilmişti. Buna göre eski infaz yasasında 2/3 olan koşullu salıverilme oranı 1/2, mükerrirler ve örgütlü suçlar bakımından ise infaz oranı 3/4 olan oran 2/3 olarak değiştirilirken; uyuşturucu ticareti, cinsel istismar suçları ve terör suçlarının 3/4 olan koşullu salıverilme oranları değişmemişti.

Denetimli serbestlik konusundaki mevcut 1 yıllık klasik uygulamada değişiklik yapılmazken terör suçları, uyuşturucu ticareti suçları, cinsel saldırı ve istismar suçları, kasten öldürme, yüzün sürekli değişikliğine sebebiyet veren kasten yaralama suçu ve kadına karşı şiddet suçları, işkence ve eziyet suçları ile özel hayatın gizliliğine ilişkin suçlar hariç olmak üzere denetimli serbestlik süresi arttırılarak, 30 Mart 2020 tarihine kadar işlenen suçlarda, 1 yıllık denetimli serbestlik süresi 3 yıla çıkarıldı.

Dipnot: Denetimli serbestlik kavramından anlaşılması gereken husus hükümlünün eski yaşantısına neredeyse hiçbir güvenlik tedbiri olmaksızın dönmesidir. Fiili uygulamada çoğunlukla haftada veya ayda 1 defa emniyet evrakına imza atılmak şartıyla günlük hayata devam ediliyor, bu süre boyunca suçtan alınan hükmün infazı gerçekleşiyor.

30 Mart 2020 tarihine kadar işlenen suçlar bakımından;

1-) 0-6 yaş grubu çocuğu bulunan kadın hükümlüler ile 70 yaşını bitiren hükümlüler hakkında denetimli serbestlik süresi 4 yıl olarak uygulanacak.

2-) Maruz kaldıkları ağır bir hastalık, engellilik veya kocama nedeniyle hayatlarını cezaevinde yalnız idame ettiremeyen 65 yaşını bitiren hükümlülerin cezası, Adalet Bakanlığının belirleyeceği devlet hastanesinden alınacak sağlık kurulu raporuyla belgelendirilmek koşuluyla, denetimli serbestlik tedbiri altında infaz edilecek. 

3-) 30 Mart 2020'ye kadar suç işleyen çocuk hükümlülerin 15 yaşını dolduruncaya kadar cezaevinde kaldığı 1 gün, 3 gün; 18 yaşını dolduruncaya kadar kaldığı 1 gün ise 2 gün sayılacak.

2023 İnfaz Düzenlemesi, 2023 Genel Affı Nedir?

2023 Yılı İnfaz Düzenlemesi olarak adlandırılan 5275 Sayılı Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun’a (İnfaz Kanunu) 7456 sayılı Kanun ile eklenen Geçici 10. Madde, 15 Temmuz 2023 tarihinde Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Mecliste deprem nedeniyle oluşan ekonomik kaygıların giderilmesi amacıyla görüşülen “06/02/2023 Tarihinde Meydana Gelen Depremlerin Yol Açtığı Ekonomik Kayıpların Telafisi İçin Ek Motorlu Taşıtlar Vergisi İhdası ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ‘a AKP ve MHP iş birliğiyle bahsi geçen yeni infaz düzenlemesi de eklendi. 

Bahsi geçen madde şöyle:

GEÇİCİ MADDE 10- (1) 31/7/2023 tarihi itibarıyla geçici 9'uncu maddenin beşinci fıkrası uyarınca Covid-19 salgın hastalığı nedeniyle izinde bulunan hükümlüler, izin bitimini takip eden on beş gün içinde infaz işlemlerinin devam ettiği kurumlara dönmek zorundadır.

(2) 31/7/2023 tarihi itibarıyla geçici 9'uncu maddenin beşinci fıkrası uyarınca Covid-19 salgın hastalığı nedeniyle izinde bulunan ve ilgili mevzuat uyarınca cezalarının denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infazına beş yıl ve daha az süre kalan hükümlülerin talebi aranmaksızın, cezalarının koşullu salıverilme tarihine kadar olan kısmının denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle infazına infaz hakimi tarafından karar verilebilir.

(3) Yukarıdaki fıkralar uyarınca, izinden dönecek hükümlüler ile hakkında denetimli serbestlik kararı verilecek hükümlülere ilişkin hususlar, Adalet Bakanlığının resmî internet sitesinde duyurulur.

(4) 105/A maddesi kapsamında denetimli serbestlik tedbiri uygulanmak suretiyle cezası infaz edilip geçici 9 uncu maddenin beşinci fıkrası uyarınca Covid-19 salgın hastalığı nedeniyle 31/7/2023 tarihi itibarıyla izinde bulunan hükümlüler, koşullu salıverilme tarihine kadar olan süreleri 105/A maddesinin beşinci fıkrasında belirtilen yükümlülüklere tabi olmadan geçirirler.

(5) Geçici 9'uncu maddenin altıncı fıkrası uyarınca açık ceza infaz kurumuna gönderilen hükümlüler, 31/7/2023 tarihi itibarıyla açık ceza infaz kurumuna ayrılmış sayılır.

(6) Türk Ceza Kanununun İkinci Kitap Dördüncü Kısım Dördüncü, Beşinci, Altıncı ve Yedinci Bölümünde tanımlanan suçlar, Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar ve örgüt faaliyeti kapsamında işlenen suçlar hariç olmak üzere, 31/7/2023 tarihi itibarıyla kapalı ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlülerden, toplam hapis cezası on yıldan az ise bir ayını, on yıl ve daha fazla ise üç ayını bu kurumlarda geçirip ilgili mevzuat uyarınca açık ceza infaz kurumlarına ayrılmasına üç yıl veya daha az süre kalanlar, bu şartların oluştuğu tarih itibarıyla açık ceza infaz kurumlarına ayrılabilir. Bu hükümlüler ile 31/7/2023 tarihinde geçici 9 uncu maddenin altıncı fıkrası kapsamında açık ceza infaz kurumunda bulunan hükümlüler, talepleri hâlinde en az üç ay açık ceza infaz kurumunda kalmış olmak şartıyla ilgili mevzuat uyarınca cezaların denetimli serbestlik tedbiri altında infazı uygulamasından üç yıl erken yararlandırılır.

(7) Altıncı fıkra hükümleri 31/7/2023 tarihi itibarıyla;

a) Hapis cezasının infazı 16, 16/A ve 17’nci maddeleri kapsamında ertelenmiş olan,

b) Hapis cezasının infazı durdurulmuş olan, hükümlüler hakkında da uygulanır.

(8) Koşullu salıverilmenin geri alınması nedeniyle 31/7/2023 tarihi itibarıyla cezası aynen infaz edilen veya ikinci defa mükerrir olup 31/7/2023 tarihi itibarıyla bu cezanın infazı için ceza infaz kurumunda bulunan hükümlülerin bu cezalarının infazı bakımından altıncı fıkra hükümleri uygulanmaz. Bu hükümlülerin 31/7/2023 tarihi itibarıyla kesinleşmiş ancak infaz edilmemiş diğer hapis cezaları bakımından altıncı fıkra hükümleri uygulanır.”

Bu düzenlemeyle birlikte 31 Temmuz'a kadar cezaevinde bulunan bazı hükümlülere, kapalı cezaevinden açık cezaevine üç yıl erken geçme ve buradan da denetimli serbestliğe ayrılma imkânı getirildi. Buna göre kural olarak 31 Temmuz 2023 tarihi itibarıyla kapalı ceza infaz kurumunda, açık ceza infaz kurumunda ya da denetimli serbestlikte bulunan hükümlüler mezkur maddeden yararlanabilecekler. Yasaya göre; bahsi geçen düzenlemeden yararlanacak hükümlüler arasında kasten öldürme, yaralama, cinsel saldırı, çocukların cinsel istismarı, dolandırıcılık, hırsızlık, yağma, rüşvet ve uyuşturucu suçlarından hüküm giyenler başta olmak üzere onlarca suçtan mahkûm olan kişiler yer alıyor.

Cezaevinden Nasıl Bu Kadar Kolay Çıkılıyor?

Yasaya göre, 31 Temmuz 2023 tarihi itibarıyla kapalı ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlülerden, toplam hapis cezası on yıldan az ise bir ayını, on yıl veya daha fazla ise üç ayını bu kurumlarda geçirip ilgili mevzuat uyarınca açık ceza infaz kurumlarına ayrılmasına üç yıl veya daha az süre kalanlar, bu şartların oluştuğu tarih itibarıyla açık ceza infaz kurumlarına ayrılabilecekler, yani, sokaklara dönebileceklerdir. Bu hükümlüler ile 31/7/2023 tarihinde açık ceza infaz kurumunda bulunan hükümlüler, talepleri hâlinde en az üç ay açık ceza infaz kurumunda kalmış olmak şartıyla ilgili mevzuat uyarınca cezaların denetimli serbestlik tedbiri altında infazı uygulamasından üç yıl erken yararlandırılır. Açık ceza infaz kurumlarına ayrılan hükümlüler daha serbest şartlarda cezalarını infaz edebilecek. Daha önce açık cezaevinde cezasını infaz eden hükümlülerden 2020 yılından beri COVID-19 nedeniyle izne çıkarılan hükümlüler, izinlerine devam edebilecek.

İnfaz Kanunu’ndaki Geçici Madde 9’a binaen 2020 senesindeki COVID-19 izinleri ile birçok hükümlü ya açık cezaevine ya da denetimli serbestliğe ayrılmıştı. COVID-19 iznine ayrılıp da 31/07/2023 tarihi itibariyle cezalarının tamamen infazına 5 seneden az süre kalanlar, herhangi bir talep aranmaksızın hükmün tamamen infazına kadar denetimli serbestlikten yararlanabilecekler.

Yeni infaz düzenlemesinden kimlerin yararlanacağı, yasa metninin de açık olmaması sebebiyle, çokça merak ediliyordu. 2020 yılında yapılan ceza infaz düzenlemesinde cinsel suçlar, uyuşturucu suçları, devletin güvenliğine karşı suçlar, anayasal düzene karşı suçlar, milli savunmaya karşı suçlar, casusluk, terörle mücadele kapsamındaki suçlar ve örgütlü suçlar kapsam dışında bırakılmıştı. 15 Temmuz 2023’te yapılan ceza infaz düzenlemesinde ise bu suçların yalnızca bir kısmı kapsam dışında bırakıldı. Yasa metnine göre kasten öldürme, yaralama, cinsel saldırı, çocukların cinsel istismarı, dolandırıcılık, hırsızlık, yağma, rüşvet ve uyuşturucu suçlarından hüküm giyenler başta olmak üzere ülkenin ana gündemini oluşturan suçlardan mahkûm olanlar da bu düzenlemeden yararlanabilecek.

İnfaz Düzenlemesi mi Af mı?

15 Temmuz 2023 tarihli yeni infaz yasası; devletin güvenliğine karşı suçlar, anayasal düzene karşı suçlar, milli savunmaya karşı suçlar, casusluk, terörle mücadele kapsamındaki suçlar ve örgütlü suçları kapsam dışı bırakıyor. Toplum vicdanını yaralayan diğer suçların kapsam içinde kalması nedeniyle çoğu hukukçu ve uzmanlar yapılan düzenlemeyi bir ‘örtülü af’ olarak nitelendirirken AKP'li Adalet Bakanı Yılmaz Tunç sosyal medya hesabından yorumlara cevap verdi. Bakan Tunç, "TBMM Genel Kurulu’nda kabul edilen kanun teklifi bir 'af' düzenlemesi olmayıp, COVID-19 izninde bulunan, koşullu salıverilme tarihine belli bir süre kalmış olan iyi halli hükümlülerin kalan cezasının denetimli serbestlik altında çektirilmesidir." dedi.

Her ne kadar AKP'li Bakan Tunç düzenlemeyi bir af olarak nitelendirmenin yanlış olacağını söylese de birçok hukukçu ve sivil toplum derneği bu düzenlemenin mağdurların mağduriyetini arttıracağı, toplumda ‘biraz yatar çıkarım’ düşüncesini güçlendireceğini ve bu durumda suç işlemeye caydırıcılığın da kalmamasıyla suç oranlarında trajik bir artış görülebileceği görüşünde. Birçok ceza hukukçusu ise düzenlemenin kapsadığı suçlar bakımından endişeli. Mezkur düzenleme kadına ve çocuğa karşı işlenen suçları kapsam dışında tutmayarak mağdurların can güvenlikleri hakkındaki endişelerini arttırmıştır.

Ceza infaz düzenlemesinden kimlerin yararlanacağı işlenen suça göre değerlendirilmiştir. Buna göre devletin güvenliğine, anayasal düzene, milli savunmaya, devlet sırlarına karşı suç işleyenler, silahlı örgüt, casusluk suçları ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamındaki hükümlüler bu düzenlemeden yararlanamayacak ve cezalarının infazı kapalı ceza infaz kurumlarında devam edilecek. Bu haliyle özellikle siyasi hükümlülerin tümü kapsam dışında kalıyor. Cumhurbaşkanına hakaret suçundan ceza alan kişi bu yasadan yararlanamazken bir insanı kasten öldüren kişi yasadan yararlanabilecek.