Atatürk'e Hakaret Suçu Nedir? Atatürk'e Hakaret Nereye Şikayet Edilir? Dava Zamanaşımı Nedir? Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanun
Türkiye Cumhuriyeti’nin Kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk Paşa aleyhine işlenen tüm suçlar, özel bir kanun olan 5816 sayılı “Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanun” hükümleri ile düzenlenmiştir. İlgili kanunda; söz, yazı veya çeşitli davranışlarla işlenebilen iki farklı suç tipine yer verilmiştir:
1. Atatürk’ün hatırasına hakaret suçu,
2. Atatürk’ü temsil eden heykel, büst ve abideleri veyahut Atatürk’ün kabrini tahrip etme, kırma, bozma veya kirletme suçu.
Ulu Atatürk’e hakaret suçu, en çok internette sosyal medya (twitter, facebook, instagram vb.) üzerinden Atatürk düşmanı olan yobaz mürteciler tarafından işlenmektedir.
Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanun
25 Temmuz 1951’de yürürlüğe giren kanunun tam metni ise şu şekilde:
Madde 1 – Atatürk'ün hatırasına alenen hakaret eden veya söven kimse bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.,
Atatürk'ü temsil eden heykel, büst ve abideleri veyahut Atatürk'ün kabrini tahrip eden, kıran, bozan veya kirleten kimseye bir yıldan beş yıla kadar ağır hapis cezası verilir.
Yukarki fıkralarda yazılı suçları işlemeye başkalarını teşvik eden kimse asıl fail gibi cezalandırılır.
Madde 2 – Birinci maddede yazılı suçlar; iki veya daha fazla kimseler tarafından toplu olarak veya umumi veya umuma açık mahallerde yahut basın vasıtasiyle işlenirse hükmolunacak ceza yarı nispetinde artırılır.
Birinci maddenin ikinci fıkrasında yazılı suçlar zor kullanılarak işlenir veya bu suretle işlenmesine teşebbüs olunursa verilecek ceza bir misli artırılır.
Madde 3 – Bu kanunda yazılı suçlardan dolayı Cumhuriyet savcılıklarınca re'sen takibat yapılır.
Madde 4 – Bu kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Madde 5 – Bu kanunu Adalet Bakanı yürütür.
Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlarda Cezayı Artıran Haller
5816 sayılı Atatürk Aleyhine İşlenen Suçlar Hakkında Kanun’un 2. maddesinde, Atatürk’ün hatırasına hakaret veya Atatürk’ü temsil eden heykel, büst ve abidelere veyahut Atatürk’ün kabrine zarar verme suçlarında cezayı artıran haller düzenlenmiştir. Bu maddeye göre bahsi geçen suçlar işlendiğinde;
1. İki veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenirse faillerin cezası yarı oranında artırılır.
2. Umumi veya umuma açık mahallerde (örneğin, alışveriş merkezi, cami, okul, toplu taşıma araçları vb.) işlenirse ceza yarı oranında artırılır.
3. Basın vasıtasıyla işlenirse ceza yarı oranında artırılır.
4. Yüce Atatürk’e hakaret veya Atatürk’ü temsil eden heykel, büst ve abideleri veyahut Atatürk’ün kabrini tahrip etme, kırma, bozma veya kirletme suçları zor kullanılarak işlenir veya bu suretle işlenmesine teşebbüs olunursa verilecek ceza bir misli artırılır.
Atatürk’e hakaret suçunun zincirleme suç şeklinde işlenmesi de 1/4 ila 3/4 arasında artırım nedeni olarak düzenlenmiştir.
Suçun Şikayet Süresi ve Zamanaşımı
Modern Türk Cumhuriyeti’nin kurucusu Atatürk aleyhine işlenen suçlar, şikayete tabi suçlar arasında yer almamaktadır. Bu nedenle savcılık tarafından resen soruşturulur. Bu tür suçlara dair herhangi bir şikayet süresi bulunmamaktadır.
Şikayet hakkını kullanan kişi ya da kurumun şikayetten cayması ceza davasının düşmesine neden olmaz. Suç, dava zamanaşımı süresine riayet edilmek kaydıyla ihbar ya da şikayetin savcılık tarafından öğrenilmesi üzerine her zaman soruşturulabilir.
Dava Zamanaşımı Nedir?
Dava zamanaşımı, suçun işlendiği tarihten itibaren belli bir süre geçtiği halde dava açılmamış veya dava açılmasına rağmen kanuni süre içinde sonuçlandırılmamış ise ceza davasının düşmesi sonucunu doğuran bir ceza hukuku kurumudur.
Yüce Atatürk aleyhine işlenen suçlarla ilgili yapılan yargılamalarda olağan dava zamanaşımı süresi 8 yıl ile sınırlıdır. Suç, bu zamanaşımı süresi içerisinde her zaman soruşturulabilir, bu zamanaşımı süresi geçtikten sonra soruşturma yapılamaz.