Bağımsızlıkla Taçlanan Kazak Direnişi: Jeltoksan Olayları
Jeltoksan, yani Aralık 1986'da Kazak halkının emperyalist Sovyet idaresine karşı meydanları doldurmasıyla başlayan kanlı ve şanlı direnişin 33
Jeltoksan, yani Aralık 1986'da Kazak halkının emperyalist Sovyet idaresine karşı meydanları doldurmasıyla başlayan kanlı ve şanlı direnişin 33. yıl dönümü. 16 Aralık'ta başlayan olaylara on bini aşkın Kazak katıldı ve olaylar, 19 Aralık'a kadar sürdü. 3 gün içerisinde 200 gösterici katledilirken bin kadar gösterici de tutuklanıp cezalandırıldı. Dönemin SSCB lideri Gorbaçov'un Kazakistan Komünist Partisi’ne Kazak kökenli Dinmuhammet Kunayev yerine Rus kökenli Genadi Kolbin’i atamasıyla başlayan kanlı olayların yıl dönümü aynı zamanda Kazakistan'ın Bağımsızlık Günü olarak hala anılıyor. İstanbul'da 28. Bağımsızlık Yıl Dönümü Etkinlikleri Kazakistan'ın SSCB'nin iflası ve dağılmasıyla işgalden kurtulup bağımsızlığına kavuşmasının 28. yıl dönümünde Cemal Reşit Rey Salonunda bir konser düzenlendi. Etkinliğe Kazakistan'ın Ankara Büyükelçisi Abzal Saparbekuly'nin yanı sıra CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu, İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu, CHP İstanbul İl Başkanı Canan Kaftancıoğlu ve İYİ Parti İstanbul İl Başkanı Buğra Kavuncu da katılım sağladı. CHP lideri Kılıçdaroğlu, yıl dönümü kapsamında gerçekleşen etkinlikteki konuşmasında Jeltoksan Olaylarına da dikkat çeken ifadeler kullandı. Kılıçdaroğlu, "Kazakistan'ın bağımsızlığını, 1991 yılında Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla elde ettiği doğrudur. Ancak, Kazaklar'daki özgürlük ve bağımsızlık ateşi, bu tarihten daha eskiye dayanır. 1986 yılının 16 Aralık tarihinde, Moskova'nın Kazakistan'ın yönetimine ve iç işlerine yapılan bir müdahale karşısında, Almatı şehrinde, tepkilerini dile getiren Kazaklar'ın eylemleri kısa zamanda yayılır ve büyür. Bu bağımsızlık arayışı sürecinde, o dönemdeki Sovyet yönetiminin askeri müdahalesiyle tam 174 kişi kısa zamanda hayatını kaybeder, yüzlercesi de yaralanır. Kazak dilinde Aralık ayının adı, Jeltoksan'dır. Nitekim bu olaylar da Kazakistan'ın yakın tarihine, '16 Jeltoksan olayları' olarak geçmiştir. 5 yıl Kazakistan, Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla bağımsız bir devlet olunca, yeni devletin Başkan'ı olan Nursultan Nazarbayev, Kazakistan'ın bağımsızlık günü olarak 16 Aralık'ı kabul eder. Dolayısıyla Kazakistan'da, 16 Aralık bağımsızlık günü hem bağımsızlık günüdür hem de bağımsızlık ateşinin yandığı bir gün olarak kabul edilir" diye konuştu. Başkanlık Sistemi Eleştirisi CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu konuşmasında Kazakistan'ın kurucu lideri Nursultan Nazarbayev'in Kazakistan'da demokrasinin kökleşmesi için attığı adımları överken Türkiye'deki şaibeli referandumla gidilen sistem değişikliğini de şu sözlerle eleştirdi: "2016 yılında Kazakistan'da başkanın yetkilerinin önemli bir kısmı hükümete ve meclise devredildi. 2017 yılında yapılan geniş kapsamlı anayasa değişiklikleri ile de yürütme ve yasama arasında denge gözeten ve yürütmenin birçok yetkisini ortadan kaldıran bir sisteme geçildi. Bu anayasa değişiklikleri hükümet, meclis, anayasa konseyi, anayasa mahkemesi ve akademisyenlerle sivil toplum kuruluşlarının temsilcilerinden oluşan bir komisyon tarafından hazırlandı. Yani anayasa değişiklileri, toplumun geniş kesimleri tarafından demokratik bir süreç içinde yapıldı. İlginçtir; kardeş Kazakistan'da 2017 yılı demokratikleşme ve başkanlık sisteminin yumuşatılarak parlamenter sisteme eğildiği bir yıl olurken, Türkiye'de ise tam aksine bir gelişme ile parlamenter demokrasiden sözde bir başkanlık sistemine doğru dönüştürülen ve giderek otoriterleşen bir yönetim biçimi dayatıldı." [gallery ids="4437,4438,4439,4440,4441,4442,4443,4444,4445"]