Büyük Türkolog Prof. Dr. İlhan Başgöz Hayata Gözlerini Yumdu
Büyük Türkolog Prof. Dr. İlhan Başgöz, uzun süredir muzdarip olduğu kanser nedeniyle 100 yaşında hayata veda etti.
Uzun bir süredir kanser hastalığıyla mücadele eden ve aslında ABD'de yaşayan Başgöz, tedavisine vatanında devam edilmesini istemiş ve Sağlık Bakanlığı'nın ABD'ye gönderdiği ambulans uçakla 5 Ocak 2021'de yurda dönmüştü.
Uçağı Esenboğa Havalimanı'na indiğinde yurda dönüşünün verdiği mutluluğu, "Memleketime dönmemin sevincini Enver Gökçe'nin bir dizesiyle anlatacağım: 'Senin emekçin olaydım şen olası türküsü, dost kokusu, dost selamı Türkiye'. Yorgunum daha fazla konuşamayacağım" ifadeleriyle aktarmıştı.
Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Faküktesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü mezunu olan Başgöz, Prof. Dr. Pertev Naili Boratav'a asistanlık yapmış, Türk Folkloru ve Halk Edebiyatı Kürsüsü dahilinde “Biyografik Türk Halk Hikâyeleri / Kahramanları, Teşekkülleri, Saz Şairlerinin Eserleri ile Münasebetleri” adlı teziyle doktorasını tamamlamıştır. Sonrasında Tokat'ta edebiyat öğretmenliği yapmış ve vatani görevinin ardından önce araştırmalarına devam etmek için İngiltere'ye, akabinde Ford Vakfı Bursa ile ABD'ye giderek bu ülkeye yerleşti. Los Angeles'ta, California Berkeley Üniversitesi'nde araştırmalarına devam eden Başgöz, Indiana Üniversitesi Ural Altay Dilleri Bölümü'nde öğretim üyesi olarak önce doçent, sonra profesörlük unvanları aldı ve Amerika Folklor Derneği onur üyesi seçildi. Sonrasında yurda dönerek Boğaziçi, Bilkent ve ODTÜ gibi üniversitelere çalışmalarına devam etti.
Türkiye Türk kültürüne dair başta Doğu Anadolu olmak üzere birçok yerden atasözleri, bilmeceler, türküler, halk öyküleri, destanlar, gölge oyunları derleyerek literatüre kazandıran Başgöz, Karacoğlan, Pir Sultan Abdal ve Yunus Emre'ye dair yaptığı yayınlarıyla ilgi toplamış ve birçok yabancı araştırmacıyla ortak çalışmalara imza atarak ün kazanmıştır.
Yazıları ve eserleriyle Türkiye’de Dost, Yeni Ufuklar, Türk Dili, Milliyet-Sanat gibi dergilerde yer alan Başgöz, 1997 yılında Kültür Bakanlığının Üstün Hizmet Ödülü, 2000 yılında Hacı Bektaş Veli Dostluk ve Barış Ödülü ve 2004 yılında TÜBA Bilim Ödülü gibi ödüllerin sahibidir.
Onlarca eseriyle Türk halk biliminin bir "duayeni" olarak gösterilen Prof. Dr. İlhan Başgöz, Doğu Anadolu’da Folklor Denemeleri (1947), İzahlı Türk Edebiyatı Antolojisi (1956), Türk Halk Edebiyatı (1952), Köroğlu (1957), Educational Problems of Turkey 1920-40 (H. E. Wilson ile, 1967, Türkçe Birinci Basım: Türkiye Cumhuriyetinde Eğitim ve Atatürk, 1968 / İkinci Basım: Türkiye’nin Eğitim Çıkmazı ve Atatürk: Sorunlar-Çözüm Aramaları-Uygulamalar (1995), Turkish Folklore (1970), Karacaoğlan (1977), Âşık Ali İzzet Özkan (1979), Yunus Emre (1990), Türk Bilmeceleri I-II-III (1993), Turkish Folklore and Oral Literature (Yay. Haz: Kemal Sılay, 1998), Hoca Nasreddin, Never Shall I Die (P. N. Boratav ile, 1998), Geçmişten Günümüze Nasreddin Hoca (1999), Folklor Yazıları (1986), Manilerimizden (1957), Bilmece: A. Corpus of Turkish Riddles (A. Tietze ile, 1973 – Türkçe Birinci Basım: Türk Bilmeceleri, 1995 / İkinci Basıö: Türk Halkının Bilmeceleri, 1999), Studies in Turkish in Folklore (M. Glazer ile, 1978), Çıt Etti Çiçek Açtı-Çocuklar İçin Bilmeceler (1979), Vay Başıma Gelenler (Tekerlemeler, 1993) gibi mühim eserlerin müellifi ve Türk Halk Edebiyatı (E. Saussey’den, 1952) adlı kitabın mütercimi idi.