Hudaferin Köprüsü'nün UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesine Alınması İçin Ortak Girişim
18 Ekim'de Ermeni işgalinden kurtarılan topraklar içerisinde kalan Hudaferin Köprüsü'nün UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi'ne alınması için Azerbaycan ve İran, ortak bir girişim başlatmayı planlıyor.
Azerbaycan Kültür Bakanlığı, Aras Nehri'nin kuzey ve güney kıyılarını birleştiren Hudaferin Köprüsü'nün UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi'ne alınması için İran İslam Cumhuriyeti ile ortak bir girişim başlatılmasının planlandığını açıkladı.
Konuya ilişkin detaylı bir açıklama yayımlayan Bakanlık, 1993 yılında işgal edilen Türk topraklarında kalan köprünün işgal esnasında Ermeni güçleri tarafından tahrip edildiğini hatırlattığı açıklamada köprünün tarihine ve önemine ilişkin bilgiler verdi.
Kültür Bakanlığı'nın "Üstün evrensel değeri, eşsiz manzarası ve yüksek mimarlık-mühendislik eseri olan Hudaferin köprülerinin, iki ülke topraklarında bulunduğu da dikkate alınarak, UNESCO Dünya Kültür Mirası listesine alınması amacıyla, İran İslâm Cumhuriyeti yönetimiyle ortak girişim başlatılmasının planlandığını" ifade ettiği açıklama şöyle devam etti:
“Bu yılın 18 Ekim günü kahraman Azerbaycan Ordusu, 1993 yılında Ermenistan Cumhuriyeti silahlı kuvvetleri tarafından işgal edilmiş Cebrayıl rayonunun topraklarında bulunan büyük öneme sahip tarihî mimarlık yapısı Hudaferin köprülerini işgalden kurtardı. Hudaferin köprüleri üzerinde, yirmi yedi yıl sonra, yeniden Azerbaycan’ın üç renkli bayrağı dalgalandırıldı.
Yapım tarihine göre devrinin üstün mühendislik sistemlerinden biri olan Hudaferin köprüleri, Azerbaycan Cumhuriyeti ile İran İslâm Cumhuriyeti devlet sınırlarında bulunan görkemli bir tarihî yapıdır.
Hudaferin köprüleri, Aras ırmağının kuzey ve güney kıyılarını birleştirmektedir. Tarihî İpek Yolunun üzerinde bulunan on bir kemerli köprü, on bir – on ikinci yüzyıllarda, on beş kemerli köprü ise on üçüncü yüzyılda inşa edilmiştir. Azerbaycan mimarlığının benzersiz abidelerinden Hudaferin köprüleri, Yakın ve Orta Doğu bölgesinin en görkemli ve ünlü köprülerinden biri sayılmaktadır. Hudaferin köprüleri Büyük İpek Yolunun gelişmesinde önemli rol oynamış ve askeri-stratejik yönden eşsiz bir öneme sahip olmuştur.
On beş gözlü köprünün antik dönemde inşa edilmiş başka bir köprünün temelleri üzerine kurulduğu tahmin edilmektedir. Coğrafî konumunun elverişli olması ve kıyılarının kireç taşlarıyla kaplı olması burada köprü yapımına zemin hazırlamıştır. Köprünün kemerleri pişmiş kerpiçten toplanmış olsa da, dolgu malzemesi olarak nehir taşlarından yararlanılmıştır. On beş gözlü köprüden yedi yüz elli metre mesafede bulunan on bir gözlü köprünün yapım materyali olarak yontulmuş kireç taşları kullanılmıştır.
1993 yılında Cebrayıl rayonu, Ermenistan silahlı kuvvetleri tarafından işgal edildikten sonra, Hudaferin köprüleri tahribata maruz kalmıştır. Ermenistan tarafından UNESCO’nun 1954 tarihli “Silahlı Çatışma Durumlarında Kültür Varlıklarının Korunması Hague Konvansiyonu”, 1972 tarihli “Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunması Sözleşmesi, 1992 tarihli “Arkeolojik Mirasın Korunması Hakkında Avrupa Sözleşmesi” ile diğer uluslararası hukuk kurallarının kaba bir şekilde ihlâl edilmesi, bu ülkenin mütecâviz tutumunu devam ettirdiğini göstermektedir.
İnanıyoruz ki, kısa zamanda kahraman Azerbaycan Ordusu, işgal altında olan bütün topraklarımızı kurtaracak ve otuz yıla yakın bir sürede, tahrip edilmiş vatan topraklarımız ve bütün tarihî-kültürel abidelerimiz, devletimizin bu alanda hayata geçirdiği faaliyete uygun olarak yeniden halkımıza kazandırılacaktır.”
Kaynak: Milli Düşünce Merkezi