İspanya: Sürprizlerin Sürpriz Olmadığı Memleket

İspanya aslında mesafe olarak bize bir o kadar uzak ama aynı zamanda kültürel olarak oldukça yakın benzerlikte bir ülkedir

İspanya aslında mesafe olarak bize bir o kadar uzak ama aynı zamanda kültürel olarak oldukça yakın benzerlikte bir ülkedir. İspanyollarla Türklerin ilişkisini incelemek bir hayli zordur tarihçiler için; zira Osmanlı'dan beri İspanyollarla olan ilişkilerimiz hep dolaylı yollardan gelişmiş, komşu devletlerin vasıtasıyla oluşmuştur. Tabii Akdeniz kültürünün baskınlığından ötürü; İspanyollar ile Türkler arasında gerek soyut, gerek somut oldukça kuvvetli benzerlikler oluşmuştur. Bu benzerliği İspanyolların hayat tarzlarından, değerlerinden, görünüşlerinden ayırt etmek de zor olmayacaktır. Tabii Türkler ile İspanyollar arasındaki benzerlikte en çok üzerinde durmamız gereken nokta; gerek İspanya ülkesinde, gerek Türkiye ülkesinde siyasal toplumun oluşmasında ve milli kimlik anlayışının gerçekleşmesinde benzer aşamaların geçilerek oluşmuş olmasıdır. İspanya da aynı Türkiye gibi; coğrafyası içerisinde çok farklı etnik kökenleri, inançları, toplumları barındıran bir ülkedir. İspanya'daki her insan uzaktan bize görünüş olarak aynı gelse de; birbirleri aralarındaki farkı anlamak hiç de zor olmayacak, İspanyolca aksanlarındaki değişikleri kolaylıkla göreceğiz. İspanyol, Bask, Katalan, Arap, Çingene, adalardaki yerli toplumlar ve diğer birçok halkın bir arada yaşayabildiği, yaşamaya çalıştığı bir ülkedir İspanya. Yaşamaya çalıştığı dedim; aslında toplumların birbirine uyumu diğer ülkelere kıyasla oldukça başarılı olsa da, bazı İspanyol arkadaşlarım bu konuda benden farklı düşünüyor. Toplumsal uyumun bu kadar başarılı olmasının sebebi ise, İspanya'dan karışık evliliklerin oldukça yaygın olması. %100 İspanyol olan birini bulmak oldukça zordur İspanya'da; hemen hemen her İspanyol aslında bir tarafından Bask, Katalan, Arap köklerine sahiptir. Gerçi İspanya'da milliyetçi partilerin önde gelen isimlerinin bile Emevi kökenli olduğu gerçeğini göz önünde bulundurursak, bu durum bizi şaşırtmayacaktır. Konum olarak farklı coğrafyalardan ulaşılması oldukça kolay bir memleket olan İspanya, tarihsel akış içerisinde bir geçiş bölgesi haline gelmiş, bu durum da günümüz İspanya toplumunun oldukça farklı renklere ve seslere sahip olmasına neden olmuştur. Tabii Afrika ve Avrupa'dan aynı anda ulaşılması bu kadar kolay bir memleket olan İspanya'nın bugün siyasi olarak en büyük problemi de hiç sürpriz olmayacaktır: Mülteci Krizi. Bugün İspanya’da herkesin konuştuğu, bütün ülke gündeminin konusu olan mülteci krizi; İspanya'da Franco döneminden sonra milliyetçiliği ilk kez bu kadar güçlendirdi, parlamentoda aşırı sağ partilerin güçlü bir blok haline gelmesine sebep oldu. İspanya'nın son yıllarda yaşadığı ekonomik kriz ülke toplumunu yeteri kadar etkilemişken, bir de üzerine gelen mülteci krizi; bu kadar farklı halklara sahip olan bir toplumu bir anda Avrupa'nın en milliyetçi toplumlarından biri haline getirdi. Aynı zamanda İspanya ülkesinde sosyal olarak kendini İspanyol olarak tanımlayan yüz binlerce Katalan, Bask, Arap görebiliriz. İspanya'da gözlemlediğim bir diğer nokta ise; düşünce özgürlüğünün oldukça yüksek, hatta bazen rahatsız edici boyutlara kadar ulaşmış bir eylem olması. Şöyle ki, Madrid'de turistlerin alışveriş yaptığı dükkanlarda İspanya'nın geçmiş zamandaki diktatörü Franco'ya ait resimlerin, atkıların, rozetlerin satılması; Barcelona (Katalonya) bölgesinde ise dükkanlarda Katalonya bayraklarının satılması, üzerinde ''Özgür Katalonya'' yazan objelerin sunulması oldukça şaşırtıcı bir durum. Franco'nun ailesinin ise bugün İspanya sosyetesinin güçlü bir parçası olması ve magazin dergilerinin haberlerinden düşmemesi, Franco'nun özel bir mezarının olması; İspanya'da sol toplumu oldukça rahatsız eden diğer durumlar. Aslında İspanya'daki sol toplum da aynı Türkiye'deki sol toplum gibi ne kadar sol olduğu oldukça tartışmalı, oldukça suni bir geçmiş üzerine kurulu bir toplumdur. Bu durumla alakalı İspanya'da sol partiye oy veren bir arkadaşım, "İspanya'da orta noktalar yoktur, uçlar vardır. Bu uç noktaların arasında da oldukça ince bir çizgi vardır. İspanya'da her sağcı aslında biraz solcu, her solcu da aslında biraz sağcıdır" yorumunu yapmıştı. İspanya topraklarının çok farklı imparatorluklara ev sahipliği yapmış olması, bugün ise özerk yapılarla parçalı bir devlet görüntüsü vermesi; İspanyollar arasında devlet bilincinin yüksek olmasına sebebiyet vermiştir. Aslında İspanya'da yükselen milliyetçiliğin bir gizli nedeni de, son yıllarda Katalonya'nın ayrılma ihtimalinin dünya gündeminde bu kadar yer tutuyor olmasıdır. Bu konuyla alakalı sohbet ettiğim bir gazeteci, "Katalanlar ayrılmak istedikçe, İspanyollar da bir o kadar milliyetçileşiyor. Bu iki olgu arasında çok güçlü bir doğru orantı var" yorumunu yapmıştı. Tabii İspanya'nın ortalama bir Avrupa ülkesine göre oldukça yoğun olan siyasi gündemi; genç nüfusu siyasetten ve geleneklerden uzaklaştırmış; bireyselleşmeyi ön plana çıkaran bir değişimi meydana getirmiştir. İspanya'nın yakın gelecekte ne gibi durumlarla karşı karşıya kalacağını tahmin etmek oldukça zor. Zira İspanya; imkansız gözüken ihtimallerin yeri geldiğinde mümkün olduğu ülke olmuştur tarih sahnesinde. Biz meraklıların yapması gereken ise; fırsat bulduğumuz her anda İspanya'yı ziyaret etmek ve atmosferi koklamak olacaktır.