Kısa Çalışma Ödeneği Sona Erdi: Yüz Binlerce Çalışan, Ücretsiz İzne Gönderilebilir

İşverenlerden gelen uzatma çağrısına karşın kısa çalışma ödeneğinin bugün sonlandırılması, yüz binlerce çalışanı geçim sıkıntısına itecek.

Büyük salgın sürecinde, kapanmalar sebebiyle ortaya çıkması muhttemel istihdam kaybını önlemek için hükûmet tarafından uygulanan kısa çalışma ödeneğinden, 3 milyondan fazla vatandaşımız yararlanmıştı. Hâlihazırda bu uygulamadan yararlananların sayısı ise 1,3 milyon civarında.

Ancak kısa çalışma ödeneği, 31 Mart itibarıyla sona erdi. Böylece işten çıkarma yasağının da sürmesi sebebiyle yüz binlerce çalışanın, işverenler tarafından ücretsiz izne çıkarılması bekleniyor.

Çin virüsü vakalarının Mart'ta yeniden hızlı bir artış kaydetmesinin ardından AKP'li Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan önceki gün, tedbirler kapsamında bazı kısıtlamaların sıkılaştırıldığını açıklamıştı. Erdoğan, yeni düzenlemelerle Ramazan ayında Türkiye genelinde lokanta ve kafelerin sadece paket servis yapacağını duyurmuştu.

"Bir yıldır kıyafet almadım"

Reuters’tan Ezgi Erkoyun ve Ceyda Cağlayan’ın haberine göre salgın sürecinde kısa çalışma ödeneğiyle hayatını idame ettirmeye çalışan yüz binlerce kişiden biri de 37 yaşındaki aşçı Nuray.

Soyadını vermek istemeyen Nuray, kısa çalışma ödeneğiyle sağlanan desteğini de kaybetmesi durumunda alacağı günlük 47,7 lira nakdî destekle masraflarını nasıl karşılayacağını düşünüyor.

Kredi çeken ve internet üzerinden takı satarak aile bütçesini desteklemeye çalışan Nuray, “Bir yıldır kıyafet almadım. Çünkü faturalarımızı ödemeye ve kızımızın eğitim masraflarını karşılamaya odaklandık. Şimdi kısa çalışma desteği olmadan ödemelerimizi yapma gücümüz olmayacak” diyor.

"Geniş tanımlı işsiz olacaklar"

Uzmanlara göre kısa çalışma ödeneği desteğinin, özellikle en fazla istihdam kaybının yaşanacağı yeme-içme, eğlence ve hizmet sektöründe sürdürülmesi gerekiyor.

TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Sosyal Politikalar Uygulama ve Araştırma Merkezi araştırmacısı Pınar Kaynak, bu konuya ilişkin şöyle konuştu:

“Pandemiden en çok etkilenen hizmetler sektörü, 718 bin kişilik bir istihdam kaybı var. Her restoran açılsa bile bir, bir buçuk, hatta iki yıl istihdam kaybının sektörde geri kazanılacağını düşünmüyorum. İstihdamda görünüp fiilen iş başında olmayan yaklaşık 2 milyon kişi var, muhtemel kısa çalışma ödeneği ve ücretsiz izinde olanlar. Bunlar işten çıkarma yasağı ve kısa çalışma ödeneği desteği bitince geniş tanımlı işsiz olacak.”

Özellikle salgından etkilenen sektörlerde kısa çalışma ödeneğinin yıl sonuna kadar uzatılması gerektiğini belirten Kaynak sözlerini şöyle sürdürdü:

“Restoranlar, kafeler, barlar… İnsanlar bu işletmeler açılsa da salgın sebebiyle gitmeye korkacaklar. İstihdam kaybeden sektörler için ilave yardımlar yapılabilir. Özellikle hizmetler sektöründe restoran, lokanta; eğlence sektöründe yeme-içme, konaklama en fazla istihdam kaybı olan işletmeler.”

"Başka çare kalmıyor"

Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği (TÜRES) Başkanı Ramazan Bingöl’e göre şu anda restoran ve lokantalar yüzde 50-80 kapasiteye ulaştı. İçkili mekanlar ve eğlence yerlerinde ise bu oran yüzde 20-50 arasında.

Kısa çalışma ödeneğinin uzatılması taleplerinin sürdüğünü belirten Bingöl, konuya ilişkin şu görüşleri paylaştı:

“Şöyle bir açmaz olacak: Kısa çalışma kalkıyor, işten çıkarma yasağı ise duruyor. Restoranlar tam kapasiteye hâlâ geçemediği için kısa çalışma ödeneğiyle çalışan personel var. Kısa çalışma uygulaması uzamazsa ücretsiz izne çıkarma seçeneğinden başka çare kalmıyor. Çalışanlar bu sefer çok daha düşük olan ücretsiz izin desteği ile idare etmek durumunda kalacak. Bizim sektörümüzde en az 300 bin kişinin bu şekilde etkileneceğini tahmin ediyoruz.”