Lenin Aslında Bir Mantardı

Perestroyka döneminde doğan birçok televizyon programı Rus kültürünü ve geçmiş dönemde yaşananları tartışmaya açtı

Perestroyka döneminde doğan birçok televizyon programı Rus kültürünü ve geçmiş dönemde yaşananları tartışmaya açtı. Araştırma gazeteciliğinin örneği olan bu yayınlar, SSCB’nin dağılmasından sonra tam olarak neler olduğunu ortaya çıkarmak ve Sovyet tarihinin gerçeklerini anlatmak gayesiyle Rus halkına hitap ediyordu. Ve doğal olarak dönem itibariyle medyaya olan ilgi çerçevesinde televizyon programlarına güven duyuluyordu. Pyatoye Koleso (Beşinci Çark) bu programlardan biriydi. Programı, genç ve dinamik bir gazeteci olarak ün salmış olan Sergey Şolohov yönetiyordu. Bu programın 17 Mayıs 1991 tarihli bölümünde herkesin kafasını karıştıracak bir iddia ortaya atıldı. Vladimir Lenin aslında bir insan değil, bir mantardı! Bu iddiayı ortaya atan kişi, o gün programın konuğu ve dönemin meşhur bir politik figürü olan Sergey Kurehin idi. Kurehin programa ‘ülkemizde ve dünyada yaşanmış tarihi olaylara ve iyi bilinen gerçeklere yönelik yeni yaklaşımlar tanıtacağız’ diyerek başladı. Oldukça akademik ve entelektüel bir seviyede devam eden sohbet, Kurehin’in argümanları ile ilginçleşmeye başladı. Devrimlerin kendi kendine gelişmesi için oldukça olağanüstü olduklarını dolayısıyla evvela birinin bu devrimi kafasında canlandırıp daha sonra realiteye çevirmesinin gerekli olduğunu söyleyerek, 20. yy. başında vuku bulan Meksika Devrimi ile alakalı fresklerin Bolşevik Devrimi’ni resmeden freskler ile neredeyse aynı olduğunu iddia etti. ‘Yönetimi devirmek için iptidai silahlar kuşanmış yorgun insanlar’. Kurehin’e göre devrimler benzer olduğu için, devrimi planlayanların kafasında gerçekleştirdikleri de aynıdır dolayısıyla bu kişilerin beyni benzer bir etkiye maruz kalmıştır. Meksikalılar konusunda bu etkinin kaynağı açıktı. Kurehin, Meksikalıların ayinsel kutlamalarında güçlü halüsinatif etkiye sahip peyote kaktüsü kullanıldığını açıkladı. Rus ormanlarında kaktüs bitmediğini ancak aynı derecede benzer etkiye sahip mantarların mevcut olduğunun altını çizen Sergey Kurehin, bu iki bitkininde insanların oldukça gerçekçi halüsinasyonlar görmesine sebep olduğunu ekledi. Bu bitkileri tükettiğinizde ‘muazzam olaylar ve devrimler gözünüzde canlanıyor’. Bunun üzerine Kurehin, nihai tezini formüle etmeye başladı, Lenin’in, Stalin’e yazdığı bir mektupta ilginç bir noktaya dikkat çekti. Lenin: Dün çok fazla mantar yedim ve mükemmel hissettim. Bolşevik liderler çok fazla mantar tüketirler ve kesinlikle bu mantarlardan bazıları halüsinatif etkiye sahipti. Eğer yıllarca tüketilirse, bu mantarlar insanın kişiliğini tamamen değiştirebilir diyen Kurehin devam etti. ‘Ekim Devrimi’nin yıllarca mantar tüketmiş olan insanlar tarafından yapıldığına dair çürütülemez kanıtlara sahibim. Ve bu mantarlar onların kişiliklerini değiştirdi. Bu insanlar mantara dönüşüyordu. Başka bir deyişle, Lenin’in aslında bir mantar olduğunu söylemek istiyorum’ Tuttuğu her yerden tezine yönelik argüman oluşturmaya çalışan Kurehin, Lenin kelimesinin tersten yazılışı olan Ninel’in mantar ile yapılan bir Fransız yemeği olduğunu da ekledi. Programın sona ermesiyle beraber, anlatılanların ironik bir şaka mı yoksa ciddi bir iddia mı olduğunu anlamaya çalışan milyonlarca Rus vatandaşı kafası karışmış bir biçimde kanalı telefon yağmuruna tuttu. Kimi daha detaylı açıklama talep ediyor, kimi ortaya atılan tezi provokasyon olarak değerlendiriyor kimisi ise bu kaliteli şaka sonrasında kahkahalarını kanal çalışanlarına dinletmek için telefon ediyordu. Ortaya atılan iddianın direkt olarak Lenin’i hedef alması önemliydi. O güne kadar Komünist Devrimin lideri olan Vladimir Lenin hakkında umumi eleştiri veya şaka yapmak tabu olarak görülüyordu. Dolayısıyla böyle bir şeyi yapmak ayrıca cesaret gerektiriyordu. Rus toplumsal algısında Lenin karakterinin karanlık imajı, Lenin’in aslında bir mantar olduğu iddiasını kamunun gözünde daha da inandırıcı kılmıştı. Nitekim Rus akademik ve entelektüel çevrelerinde dahi söylenenleri ciddiye alanlar olmuştu. Dahası Sergey Şolohov 2008 yılında verdiği bir röportajında, programın yayınlanmasından bir gün sonra birkaç Bolşevik gazinin toplanarak Leningrad bölgesi parti merkezine gidip Lenin’in gerçekten bir mantar olup olmadığı konusunda açıklama yapılmasını talep etmişler. Gazilerin sorusunu yanıtlayan bölge amiri Galina Barinova, söz konusu iddiayı yalanlamış. Bunun üzerine gaziler ‘madem öyle, dün televizyonda böyle bir şey nasıl söylendi?’ diye sorunca, Barinova, ‘bu doğru değil çünkü bir memeli bitkiye dönüşemez’ cevabını vermiş. Komplo teorileri ve saçma (kimi zaman mantıklı) hikâyeler uydurup yaymak noktasında insanoğlunun ne kadar başarılı olduğunu tarih boyunca tecrübe ettik. Lenin’in bir mantar olduğu iddiası da, güzel hazırlanmış nezih bir absürdizm örneği olarak bu kervanda yerini almıştır. Ancak toplum üzerinde oluşturduğu güçlü etki ve bugün hala popülerliğini koruması konuyu ayrıca etkileyici yapmaktadır. Ozan Çiftci