Lozan Antlaşmasının 100. Yıldönümü
Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş senedi sayılan Lozan Antlaşmasının 100. yıldönümü kutlanıyor.
Türk milleti 1911 yılında Trablusgarp'ta başlayan ve 1922 yılında İzmir'in dağlarında sona eren büyük savaş döneminden Büyük Türk Başbuğu Gazi Mareşal Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde muzaffer çıktı.
Muzafferliğin ardından 24 Temmuz 1923 tarihinde imzalanan Lozan Antlaşması, Türkiye Cumhuriyeti Devleti'nin kuruluş senedi oldu.
Çetin tartışmalarla geçen görüşmeler gösterdi ki yeni Türk hükümeti sadece savaş meydanında değil müzakere masasında da muzaffer olacak kudretteydi. Başta Sevr'den farksız bir anlaşmayla Türk milletini tekrar esaret altına almak isteyenlere karşı İsmet Paşa, Ankara'nın da onayıyla teklifi reddetti. İngiltere Dışişleri Bakanı Lord Curzon, bu durum için “İsmet söylediğimiz her şeye aynı cevabı verdi: Bağımsızlık” dedi.
Bunun üzerine Lozan Konferansı 4 Şubat 1923'te kesildi. İsmet Paşa ve heyeti Türkiye'ye döndü. Konferans 23 Nisan 1923'te yeniden başladı. Üç ay sürdü. 24 Temmuz 1923'te Lozan Antlaşması imzalandı.
Türkiye'nin siyasi bağımsızlığını koruyabilmesi ve kendi iç işlerini belirleyebilmesi açısından büyük bir kazanım olan Lozan Antlaşması maddeleri bağımsızlığı, sınırları, azıklık haklarını, borçların iptalini, boğaz ve deniz hakları barındırıyor.
Adını, antlaşmanın imzalandığı şehir olan Lozan, İsviçre’den alan antlaşma, 24 Temmuz 1923 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti ile Birleşik Krallık, Fransa, İtalya, Japonya, Yunanistan, Romanya, Bulgaristan, Portekiz, Belçika ve Yugoslavya temsilcileri tarafından imzalandı.
Büyük Nutuk'ta Atatürk Lozan'ı şöyle anlatıyor:
“Bu antlaşma, Türk Milleti'ne karşı, yüzyıllardan beri hazırlanmış ve Sevr Antlaşması ile tamamlandığı sanılmış büyük bir suikastın sonuçsuz kaldığını bildirir bir belgedir. Benzeri görülmemiş bir siyasi zafer eseridir!”
“Lozan Türk tarihinde bir dönüm noktasıdır” diyen Atatürk, 26 Temmuz 1927'de Lozan'ın “milli bayram” olarak kutlanmasını istedi. Lozan, 1924-1950 arasında, tam 27 yıl, resmen olmasa da fiilen milli bayram olarak kutlandı. 1950'deki Demokrat Parti iktidarı sonrası ise kutlamalar sonra erdi.
Büyük Türk milletinin muzafferiyetinin belgesi ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş belgesi olan Lozan Antlaşmasının yıldönümünde başta Büyük Türk Başbuğu Gazi Mareşal Mustafa Kemal Atatürk'ü, antlaşmanın imzalanması için İsmet İnönü liderliğindeki Türk heyetini ve Türk milletinin yaşaması için savaş meydanlarında canlarını veren aziz şehitlerimizi ve gazilerimizi saygı ve minnetle anıyoruz.