Tiyatro Bitti: Oyların Yüzde 30 Oyunu Alan Yeni İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi Kimdir?

İbrahim Reisi'nin geçerli 28,9 milyon oyun 17 milyon 800 binini alarak yeni İran Cumhurbaşkanı seçildiği resmen açıklandı.

Toplam 59 milyon seçmenin bulunduğu İran'da cumhurbaşkanlığı seçimlerine 28,9 milyon seçmen katıldı. Geçersiz olduğu açıklanan 3,7 milyon oyun ise protesto oylardan oluştuğu düşünülüyor. Yüzde 48,8'de kalan seçimlere katılım oranının 1979'da gerçekleşen ve molla rejiminin kurulmasını sağlayan İslam Devrimi'ndan bu yana en düşük oran olduğu belirtiliyor.

Seçime katılmak için başvuran 592 kişiden yalnızca 7'sinin adaylığına izin verildi. Eski Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad'dan eski Meclis Başkanı Ali Laricani'ye, reform yanlısı ve ılımlı siyaset taraftarı birçok önemli ismin adaylığına izin verilmedi. Oy verme günü sandığa gitmeyeceğini duyuran Mahmud Ahmedinejad, "Bir birey olarak bu günaha katılmayacağım" demişti.

Seçime girmesine izin verilen 7 adaydan 5'i aşırı muhafazakar politik tavırlarıyla biliniyordu ve bunlardan bazıları da İbrahim Reisi lehine seçimden çekildi. Seçime katılan reform yanlısı tek aday olan Muhsin Mehralizade de baskılara dayanamayarak seçimden çekildi. 

Geçerli oyların yüzde 62'sini ama aslında toplam seçmenin yalnızca yüzde 30'unun oyunu alan İbrahim Reisi'nin İran'ın 8. Cumhurbaşkanı olduğu resmi olarak açıklandı.

İran'ın Yeni Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi Kimdir?

Bir yargı bürokratı olan İbrahim Reisi, 2019 yılı Mart ayından beri Yargı Erki Başkanı olarak vazife yapıyordu. 2017'de katıldığı seçimlerde Hasan Ruhani'ye kaybetmişti. Molla rejimi taraftarları arasında Hamaney'in veliahtı olarak görülen Reisi, köktendinci bir aileden geliyor ve eğitimi de din üzerine. İran teokrasisi için sembolik önem taşıyan Meşhed'de yetişmiş olan Reisi, yine ülkenin tarihi dini merkezlerinden olan Kum şehrinde eğitim aldı. 

1979'da gerçekleşen İran İslam Devrimi'nde de rol üstlenen Reisi'nin karanlık bir geçmişi var.  Haklarında idam hükmü bulunmayan binlerce mahkumu yargısız biçimde infaz ettirdiği söylenen Reisi, "katil" ve "Katliam Ayetullahı" gibi lakaplarla anılıyor. 

İran-Irak Savaşı sonrasında gerçekleşen bu kıyımdan sonra devlette nüfuzunu artıran Reisi, Hamaney'in dini lider oluşundan sonra yargı bürokrasisinde de sıçrama yaptı. 1990-1995 yılları araında Tahran Cumhuriyet Başsavcılığı görevine getirilen Reisi, 2019 yılında yargı erkinin başına geldi. 

Kampanya sürecinde nükleer anlaşmaya döneceğini vadeden Reisi, yolsuzlukla mücadele etme sözlerini süreç boyunca yineledi. Ülkede İslam Devrimi'nin meşruiyetini derinden baltalayan, halkın çoğunluğunun boykot ettiği rekor derecede düşük katılımlı bu seçimle birlikte cumhurbaşkanlığına getirilen Reisi, dini lider Hamaney'i takiben devletin ikinci adamı olacak.

ABD'nin yaptırım listesinde de adı bulunan Reisi'nin cumhurbaşkanlığına gelişiyle birlikte, İran'ın yıllardır içinde debelendiği derin ekonomik sıkıntıların son bulup bulmayacağı konusunda tartışmalar sürüyor.