Türkiye'nin Nefesi Böyle Kesiliyor
Faaliyete 1984 yılında geçen ve başlarda iş kapısı olacağı düşünülen Afşin-Elbistan Termik Santrali ölüm saçmaya devam ediyor. Önce santral yakınlarında oturanlar santral nedeniyle akciğer kanserine yakalanmaya başladılar. Daha sonra santral tüm şehri etkilemeye başladı.
Santralin kurulduğu Çoğulhan köyünde nüfus 10 bin civarından 1500 kişiye kadar düştü. İnsanlar sadece temiz hava soluyabilmek için doğup büyüdükleri yeri terk ediyorlar. Muhtar Kadir Sönmez, bölgede yaşananları ve 27 yaşındaki oğlunu kanserden kaybettiğini 2019’daki DHA röportajında anlatmıştı.
Tüm itirazlara ve bu yöndeki çabalara rağmen santral filtresiz çalıştırılıyor.
Bir Twitter kullanıcısı tarafından şehirdeki içler acısı durum gözler önüne serildi. Araçların külden renk değiştirdiği, deyim yerindeyse göz gözü görmeyen bir şehirde insanlar nefes almakta zorlanıyor. Şehirde yaşayanların tek talepleri temiz hava soluyabilmek.
Afşin ve Elbistan, kömürlü termik santrallerden salınan SO2’den dolayı oluşan hava kirliliği sıralamasında dünyada 5. sırada yer alıyor. Santralin etrafındaki tarım arazilerinde yetişen ürünler de en az hava kadar kirli oluyor. Zira santralin saçtığı zehir yağmurla beraber toprağa karışıyor.
Greenpace raporuna göre; halihazırda faaliyet gösteren Afşin B elektrik santrali kaynaklı emisyonlar, yaklaşık 300.000 kişiyi, Dünya Sağlık Örgütü kılavuzunun uygun gördüğü 24 saatlik ortalama SO2 konsantrasyon değerinin üstündeki değerlere maruz bırakırken, 27.000 kişiyi, uygun görülen saatlik ortalama SO2 konsantrasyon değerinin üstündeki değerlere maruz bırakıyor. Planlanmakta olan projelerin eklenmesiyle bu rakamların SO2 için 500.000 kişiye, NO2 için 160.000 kişiye ulaşması öngörülüyor.
NO2 ve SO2 aynı zamanda yenidoğan ölümü, düşük ağırlıklı doğum, yetişkinlerde ve çocuklarda bronşit, astım, kalp hastalıkları, erken ölümler ve yetişkinlerde iş kaybına sebep oluyor.
Termik santralin hava kirliliği konusunda filtre tartışmalarda Türkiye’nin çeşitli illerine dağılmış durumdaki yaklaşık 15 termik santralin baca filtrelerinin takılmasını 2,5 yıl daha erteleyen kanun teklifi 2019 yılında AKP ve MHP’lilerin oylarıyla kabul edilmişti.
Daha sonra bu düzenlemeyi Cumhurbaşkanı Erdoğan “doğru bulmadığı” için veto etmişti. Erdoğan’ın veto yetkisini ilk kez kullandığı karar buydu.
Santral 1 Ocak 2020’de kapatıldı ve Haziran’da filtre takılacağı belirtildi. Ancak 6 ay kapalı kaldıktan sonra Haziran 2020’de yeniden açılan santralin, santralle özdeşleşen kara duman manzarasında bir değişiklik olmadı.
Afşin-Elbistan Termik Santralinin sicilinde sadece yarattığı hava kirliliği yok. Santralde göçükler ve işçi ölümleri olağan bir hale gelmiş durumda. 2011’de Çöllolar’da yaşanan göçük sonrası işçilerin bedenlerine hala ulaşılabilmiş değil.
Son olarak 27 Aralık 2020’de bölgede bir heyelan oldu ve birçok iş makinesinin toprak altında kaldı. Bütün bunlara rağmen bölgede bir önlem alınmış değil.
Semir Yapıcı