Aleksey Navalny Kimdir?
Avukat Aleksey Navalny son 10 yıldır Rusya gündemini en fazla meşgul eden isimlerden biri. Putin’e ve iktidar partisi Birleşik Rusya’ya karşı getirdiği yolsuzluk eksenli eleştiriler kendisini Rusya muhalefetinin en etkili kişisi haline getirdi. 2008 yılında blog yazılarıyla başlattığı muhalif hareket, 2021 yılında onlarca şehirde onbinlerce kişinin katılımıyla gerçekleşen sokak gösterileri ile doruğa ulaştı. Navalny 2011 yılında Yolsuzlukla Mücadele Kuruluşu’nu kurdu aynı yıl içerisinde bir gösteride tutuklanarak 15 gün hapis yattı. 2012 yılında tekrar tutuklanmasına rağmen bir üst mahkeme kararı ile serbest bırakıldı. 2013 Moskova belediye başkanlığı seçimlerinde %27 oy ile ikinci oldu. 2017 yılında birçok kente yayılan yolsuzluk karşıtı gösterilerin lideri olarak anılırken bir sonraki yıl düzenlenen seçimlerde aday olmasına izin verilmedi. Navalny; 2019 yılında çarptırıldığı 30 günlük hapis cezasını çekerken hastaneye kaldırıldı ve zehirlendiğini iddia etti. 2020 Ağustos ayında uçak yolculuğu öncesinde çayına karıştırılan bir zehir ile öldürülmeye çalışıldığı ise Alman hükümet sözcüsü tarafından Fransa ve İsveç’teki iki farklı laboratuvar sonucuna dayanarak doğrulandı. Eylül ayının sonunda taburcu edilen Navalny eşi ile birlikte Rusya’ya dönme kararı aldı. Uçağı Rusya’ya iner inmez, bir Sovyet gazisine hakaret ettiği gerekçesiyle tutuklanarak tekrar cezaevine gönderildi.
Siyasi Hayatı
Aleksey Navalny siyasete sosyal liberal Yabloko partisinde başladı. 2007 yılında aşırı milliyetçi grupların da katıldığı Russian March gösterilerine katılarak destek verdiği ve bireysel silahlanmayı desteklediği için liberallerin ve partisinin tepkisini çekti. Aynı yıl içerisinde Narod hareketini kurdu ve devamında Yabloko'dan ihraç edildi. Navalny bu yıllardan itibaren milliyetçi söylemlerini daha liberal bir noktaya çekerken hükümet karşıtı görüşlerini öne çıkardı. Yolsuzluk ve görevi kötüye kullanma konuları ana gündemi haline geldi. 2012 yılının sonunda Leonid Volkov ile İlerleme Partisi’ni kurdular. İlerleme Partisi, Rusya Adalet Bakanlığı tarafından tanınmadı. Yolsuzlukla Mücadele Kuruluşu’nun büyük etki yaratması Navalny’i Putin’in en büyük rakiplerinden biri haline getirdi. Aynı dönemde Avrupa entegrasyonunun da en büyük savunucularından biri oldu. Devamında başkanlık seçimlerine aday olması engellenirken bir yandan da hakkında karalama kampanyası başlatıldı. Rusya’nın devlet organları tarafından yayınlanan videolarda neo-nazi olmakla suçlandı. Navalny’nin fotoğraflarının photoshop kullanılarak swastika ile yayınlanması ve Hitler aşığı olarak nitelendirilmesi ters etki yarattı. Volkov bu durumu “Halkın parasını muhalefet liderine Nazi iftirası atmak için kullandılar ve bu suç onların korkusunu gösterdi.” cümlesiyle eleştirdi. Hükümetin bu politikası sonrası; Navalny muhalefetin büyük çoğunluğunun üzerinde uzlaştığı bir isim haline geldi. 2018 yılında İlerleme Partisi’nin adı Geleceğin Rusya’sı olarak değiştirildi.
Milliyetçi Liberal Kimliği
Navalny, Rus toplumu içerisinde özellikle gençler tarafından destek görmekte. Blog yazıları ve vloglar ile başlayan siyasi kariyeri yeni jenerasyon üzerinde büyük bir etki yaratmayı başardı. En çok tartışılan, hükümet tarafından gerçek bir tehdit olarak algılanmasını sağlayan ve aynı zamanda liberallerce de sorgulanan milliyetçi tarafına ise seçim kampanyasının yöneticilerinden biri olan 25 yaşındaki Ruslan Rudenko şu cümleyle açıklama getiriyor: “Bu konuda belirli çekincelerin olması doğal fakat bir politikacının köklerinden kopması mümkün değil. Üstelik Rus siyasi ortamında milliyetçiliğin konumu Avrupa’dan daha farklı ve bu ortamda milliyetçilikten uzak sadece liberal bir gelecek düşünülemez.”
Rudenko, 2017 başkanlık seçimleri öncesinde verdiği röportajda, Rus milli bayramı olan 12 Haziran’da miting düzenlenmesini de aynı düzlemde açıklıyor: “Artık o alanı Putin destekçilerine bırakmayacağız ve bizi beşinci kol faaliyeti olarak tanımlayamayacaklar. Ulusal bayraklarımızla mitinge katılacağız çünkü gerçek vatanseverler biziz.”
Ukrayna Hakkındaki Görüşleri
Ukrayna topraklarındaki Rus askerlerinin durumu, Donbas ayrılıkçılarına verilen askeri destek ve Rus işgali altındaki Kırım meselesi ise en çok merak edilen ve Navalny’nin çelişkili demeçler verdiği konular. Navalny 2014 yılında kendisine sorulan “Başkan olursanız Kırım’ı Ukrayna’ya geri verecek misiniz?” sorusunu “Kırım bir sandviç veya alıp geri verebileceğiniz bir şey değil. Sanmıyorum” diyerek cevaplıyor. Aynı yıl içerisinde farklı bir programda aynı soruya “Kırım, Kırım sakinlerine aittir. Fakat şu an için fiili olarak Rusya’ya ait” cevabını veriyor. Navalny bu sözlerinin ardından birçok destekçisi ve Avrupalı siyasi tarafından sert eleştiriler aldı. Ukrayna topraklarının işgali; Rusya’nın Avrupa entegrasyonu önündeki en büyük engel olarak görüldüğünden, milliyetçi köklere sahip olmakla beraber Rus siyasetinde Avrupacı hareketi de temsil eden, Navalny’nin de en büyük sorunlarından biri oluyor. Navalny, 2017 yılında verdiği röportajda Rusya’daki gibi Kırım’da da adil seçimlerin olmadığını belirtti. 2014 yılında yapılan Kırım referandumunun adil olmadığını ve meşru bir seçimle tekrarlanması gerektiğini söyledi. Bununla beraber Kırım’ın yakın zamanda Ukrayna kontrolüne geçebileceğine inanmadığını da ekledi. Navalny bir diğer kriz olan Gürcistan topraklarının işgalini ise kesin cümleler ile savunuyor. Öte yandan Navalny’nin Putin’e yönelttiği en büyük suçlamalardan biri 40 milyon Ukraynalı’yı Rusya’ya düşman etmesi. Muhalif lider, Donbas’ta Rus askerlerinin varlığını kabul ederken bölgenin Ukrayna’nın tam egemenliğine yumuşak restorasyon yoluyla geçişini planlayan Minsk Antlaşması’nın uygulanmasını savunuyor. Putin rejiminin kendi çıkarlarını korumak için Ukrayna’yı zayıflattığını ve bu durumun “neo-Rus İmparatorluğu” algısı ile meşrulaştırıldığını; Ukrayna’nın başarısının Putin için ölümcül olacağını söylüyor. Rusya’da 2021 Ocak ayının sonlarında süren olaylar ile ilgili açıklama yapan Ukrayna sivil haklar için mücadele eden Navalny yanlılarına destek verirken Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba “Düşmanımın düşmanı dostumdur. Navalny’e destek veriyoruz. Ukrayna için ondan çok büyük beklentiye girmemekle beraber sandviçi ısırılmamış olarak geri vermek zorunda kalacaklarına eminim” açıklamasını yapmıştı.
Hüseyin Dönmez
Yararlanılan Kaynaklar
https://2018.navalny.com/en/biography/
https://www.zeit.de/2013/37/russland-opposition-alexej-nawalny
https://vesti.ua/strana/21302-ukrainskie-rodstvenniki-navalnogo-rasskazali-o-ego-mestnyh-kornja
https://esquire.ru/rules/26-alexey-navalny/
https://www.ft.com/content/512316f0-2666-11e7-8691-d5f7e0cd0a16
https://www.bbc.com/news/world-europe-39789955
https://www.rferl.org/a/russia-supreme-court-rejects-navalny-appeal/28959277.html
https://qha.com.tr/haberler/kuleba-navalny-icin-dusmanimin-dusmani-dostumdur/297373/
https://www.youtube.com/watch?v=ipAnwilMncI