Bir Türk Hanbikenin Portresi: Söyembike
Şanı İdil boyunda doğduğu topraklara, hüküm sürdüğü Kazan'a sığmayıp taşan ve bütün Türk milletinin kutsal sembollerinden biri haline gelen Söyembike, 1516 yılında Nogay mirzalarından Yusuf Mirza'nın kızıdır
Şanı İdil boyunda doğduğu topraklara, hüküm sürdüğü Kazan'a sığmayıp taşan ve bütün Türk milletinin kutsal sembollerinden biri haline gelen Söyembike, 1516 yılında Nogay mirzalarından Yusuf Mirza'nın kızıdır. Bir asilzade olan Bike, genç yaşlarda Kazan Hanı Can Ali ile evlendirilmiştir.
Moskova Knezi III. Vasiliy’in ölümü üzerine Kazan halkı ayaklanmış ve Rus yanlısı Can Ali Han’ı öldürmüştür. Bunun üzerine tahta Kırım Hanı Safa Giray geçmiştir. Can Ali'nin ölümüyle dul kalan Söyembike, Safa Giray ile evlenmiştir.
Rus yanlılarıyla uzun mücadelesinin ardından kuvvetli bir şekilde hakimiyetini tesis edebilen Safa Giray, kısa süre sonra vefat edince onun Söyembike'den olma 3 yaşındaki oğlu Ötemiş tahta geçmiştir. Bu nedenle Kazan Hanlığı'nın idaresi Söyembike'ye kalmıştır. Bu dönem giderek güçlenen Rus Çarlığı'nın yayılmacı politikalarında sıranın Kazan'a geldiği dönemdir. Rus Çarı IV. Ivan (Korkunç), Kazan tahtında 3 yaşında bir çocuğun bulunması bölgeyi ele geçirmek için bir fırsat olarak görmüştür. Hazırladığı büyük orduyla gerçekleştirdiği sefer neticesinde 1552 yılında Kazan'ı işgal etmeyi başarmıştır. Bu işgalden sonra Kazan'ın Hanbikesi ve oğlu Ötemiş esir edilmiştir.
Söyembike'nin bundan sonraki yaşamına ilişkin ise net bilgiler mevcut değildir. Birtakım anlatılara göre Söyembike, Moskova'ya götürülmüş ve zorla Şah Ali ile evlendirilmiş, vefatına kadar mutsuz bir yaşam sürmüştür. Bu anlatıda yurdunu terk etmek zorunda kalan Hanbike'nin son kez Kazan'a dönüp "Dertli Kazan, kanlı şehir! Mahzun ve mukadder ülke… Başından tacın düştü, hansız kaldın. Efendilikten indin, köle oldun. Artık şöhretin bitti, şanın kalmadı. Artık sana padişahların ziyafetlerini, hanların düğün ve bayramlarını seyretmek nerede? Nehirlerinde su yerine bal akıttın. Artık bal yerine gözyaşları akıyor. Ulu ve bedbaht ülke, mukaddes şehir! Seni büyüklerinin hırs ve menfaat severlikleri ve bu yüzden çıkan parti kavgaları mahvetti. Saltanat elinden gitti" sözleriyle sitemini dile getirdiği rivayet edilir.
Bir diğer anlatı ise Korkunç İvan'ın işgalden sonra Söyembike ile zorla evlenmek istediği ve Söyembike'nin buna karşı tek bir şart öne sürdüğü yönündedir. Bu şart da sadece bir ay içinde Kazan'daki bütün minarelerden daha uzun bir kule inşa ettirmesidir. Çar İvan, bu teklifi kabul etmiş ve bir ay sonra söz konusu kule inşa edilmiştir. Daha sonra Söyembike, kuleye çıkıp son kez şehrine bakmak istediğini söylemiş ve kulenin üzerinden oğluyla beraber kendini aşağı atmıştır.
Söz konusu kule bugün hala Söyembike Kulesi olarak anılmaktadır ve Kazan'ın en önemli sembollerinin başında gelmektedir. Mezarı İstanbul, Edirnekapı'da bulunan Kazan Tatarlarının en büyük münevverlerinden Akçuraoğlu Yusuf'un mezar taşı da bu kuleden esinlenilerek yapılmış ve Söyembike'nin aziz hatırası İstanbul'da da bu vesilesiyle yaşatılmıştır.