Kırgızistan Parlamentosu, Kanadalı Şirket Tarafından İşletilen Altın Madenine 'El Konulması' Planını Destekledi

Kırgızistan'da Parlamento, Kanadalı Centerra Gold şirketi tarafından işletilen Kumtor altın madenine el koyulmasını öngören yasayı destekledi.

Kırgızistan Parlamentosu, Kanada merkezli madencilik şirketi Centerra Gold'un, Kırgızistan hükûmetine uluslararası mahkemede dava açmasının ardından ülkenin en büyük altın madenine geçici olarak el konulması planına destek verdi.

Bişkek yönetimi, Kanadalı şirketi, dev Kumtor madeninde altın üretimi için hükûmete borçlu olmakla ve bu konuda hükûmeti aldatmakla suçluyor.

Cumhurbaşkanı Sadır Caparov'un 14 Mayıs'ta, hükûmetin maden operasyonlarını geçici olarak devralmasına izin veren bir yasayı imzalamasıyla gerilim tırmandı. Caparov, bu yasanın çevre ve güvenlik ihlallerini gidermek için gerekli olduğunu savundu.

Yeni yasaya göre, Kırgızistan'da bir imtiyaz sözleşmesi kapsamında faaliyet gösteren herhangi bir şirketin, çevre düzenlemelerini ihlal etmesi, çevreyi veya insanların hayatlarını tehlikeye atması durumunda hükûmet, üç aya kadar kontrolü ele alabiliyor.

Kumtor madeni ile ilgili suçlama iddialarını araştıran Kırgızistan Devlet Komisyonu'nun Başkanı, 17 Mayıs tarihinde yaptığı bir açıklamada, komisyonun, Centerra Gold'a madencilik imtiyazının verilmesi konusundaki anlaşmanın "yolsuzluk" "güvenlik ihlalleri" ve "çevre düzenlemeleri" sebebiyle iptal edilmesi gerektiğine karar verdiğini ifade etti.

Caparov, madencilik operasyonlarında geçici bir 'yönetim' döneminin üç ay sürebileceğini belirtirken, Kırgızistan Parlamentosu da bu öneriyi oy birliğiyle destekledi.

Tepki Açıklamaları

Kanada Dışişleri Bakanı Marc Garneau ve Uluslararası Ticaret Bakanı Mary Ng, ortak bir açıklama yayımlayarak Kırgızistan'ın hareketinden "endişe duyduklarını" dile getirdi. Bu durumun ülkedeki ticaret ve dış yatırım üzerinde derin sonuçları olabileceği konusunda uyarı yapan bakanlar, "Ticareti ve doğrudan yabancı yatırımı azaltma potansiyeline sahip bu tür önlemler, Kırgızistan halkının ekonomik geçim kaynaklarına daha da zarar verecektir" ifadelerini kullandı.

Kanada, İngiltere ve Avrupa Yeniden Yapılanma ve Kalkınma Bankası da (EBRD), Kırgızistan'ın Centerra'ya karşı hamlelerini eleştirdi.

Kumtor projesine finansman sağlayan EBRD, 16 Mayıs'ta yaptığı açıklamada, madenin olası bir devralınma durumunda "Kırgızistan'ın uluslararası ortaklarına ve yabancı yatırımcılara karşı yükümlülüklerini yerine getirme taahhüdünü şüpheye düşüreceğini" belirtti. İngiltere merkezli banka, Kumtor madeninin Bişkek yönetimi tarafından ele geçirilmesinin "ülkenin ekonomik toparlanmasını ve yatırımcıların faaliyet göstermesi için güvenli bir yer olma itibarını riske atacağını" dile getirdi.

Çevreye Zarar Veriliyor İddiası

Kırgızistan'ın bu adımı; bir mahkemenin verdiği, KGC'nin madencilik atığını deniz seviyesinden 4000 metre yüksekteki madenin yakınında bulunan buzullara döktüğü için yaklaşık 3 milyar dolar para cezasına çarptırılması kararının ardından geldi.

Ayrıca, Kırgızistan'daki bir eyalet komisyonu da KGC'nin 1 milyar dolardan fazla ödenmemiş vergi borcu olduğunu öne sürdü.

Centerra Gold ise Kırgızistan'ın eylemlerini "haksız ve yasa dışı" olarak nitelendirirken, 16 Mayıs'ta, "Hükûmetle uzun süredir devam eden yatırım anlaşmaları kapsamındaki haklarını korumak için bağlayıcı tahkim başlattığını" belirtti.

Öte yandan şirket, Kırgızistan emniyet teşkilatını, birkaç üst düzey KGC yöneticisinin evlerine polis baskınları ve KGC'nin Bişkek'teki bürosuna yapılan baskın sebebiyle 'sindirme çalışmaları' yapmakla suçladı.