Tarihte Bugün: Saltanat Kaldırıldı
99 yıl önce bugün, 1 Kasım 1922'de saltanat kaldırıldı.
Bundan 99 yıl önce (1 Kasım 1922) saltanata son verildi. İstanbul'da bulunan ve artık Türk milletinin temsil etme ya da yönetme gibi güçlerden oldukça uzakta olan hükûmetin başı olan Sadrazam Tevfik Paşa, Ankara'ya bir yazı göndererek mutlak Türk zaferinin ardından barış görüşmelerinde İstanbul ve Ankara'nın birlikte hareket etmesini talep etti.
Lâkin Başbuğ Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün cevabı netti: "Türkiye devleti yalnız TBMM hükümeti tarafından temsil edilir."
Bunun ardından "milletin kâbesi" olan TBMM'de sıcak tartışmalar başladı. Rauf Orbay ve Refet Bele gibi mebuslar padişahlık ve halifelik makamlarına babalarının saraya bağlılığı nedeniyle bağlı kalmak zorunda olduklarını belirterek Gazi Paşa'ya muhalefet ettiler. Ancak Dr. Rıza Nur ve 78 mebus verdikleri önerge ile Osmanlı'nın sona erdiğinin karara bağlanması ve saltanata resmen son verilmesi talebini ilettiler. Kemal Paşa ise saltanatın halifelikten ayrılarak ilga edilmesi formülünü öne sürdü.
(Saltanatın kaldırılması için verilen önerge)
"Ama İhtimal Bazı Kafalar Kesilecektir"
Önergelerin verildiği Anayasa, Din İşleri ve Adalet komisyonları tek bir odada toplanarak başkanlığı Müfit Hoca'ya verildi. Komisyondaki "hocaların" halifeliğin saltanattan ayrılamayacağını savunduğunu belirten Kemal Paşa, kendi anlatımıyla komisyonda bir sıranın üstüne çıkarak "Efendiler, egemenliği hiç kimse, hiç kimseye, bilimin gereğidir diye, görüşmeyle, tartışmayla veremez. Egemenlik, güçle, erkle ve zorla alınır. Osmanoğulları, zorla Türk ulusunun egemenliğine el koymuşlardı. Bu yolsuzluklarını altı yüz yıldan beri sürdürmüşlerdi. Şimdi de Türk ulusu bu saldırganlara, “artık yeter” diyerek ve bunlara karşı ayaklanarak egemenliğini kendi eline almış bulunuyor. Söz konusu olan, ulusa egemenliğini bırakacak mıyız, bırakmayacak mıyız meselesi değildir. Sorun, olmuş bitmiş bir gerçeği yasa ile saptamaktan başka bir şey değildir. Bu ne olursa olsun yapılacaktır. Burada toplananlar, Meclis ve herkes sorunu doğal bulursa, sanırım ki uygun olur. Yoksa yine gerçek, yöntemine göre saptanacaktır; ama ihtimal bazı kafalar kesilecektir" diye konuştu.
Bunun ardından komisyonun hazırladığı 2 maddelik yasa taslağı 1 Kasım 1922'de açık oylamaya sunuldu. Daha sonra Mustafa Kemal Paşa'ya suikast deneyecek olan Ziya Hurşit'in hayır oyu verdiği oylamada diğer tüm milletvekilleri saltanatın kaldırılmasını kabul etti.
Saltanatın ilgasından günler geçtikten sonra, Sakarya Savaşı'nın en sıcak günlerinde kendisinden onlarca yaş küçük biriyle evlenen Vahdettin, 17 Kasım'da "hayatının tehlikede olduğunu" belirterek İngilizlere sığındı.
Türkiye, sırtındaki bir urdan, başındaki taçlılardan ebediyen kurtuldu. Vahdettin'in serencamı, kaderini müstevlilerin kaderi ile tevhid ederek varlığını sürdürebileceğini zanneden tüm müstebitler için bir ibret vesilesi olarak ebediyen anlatılmaya devam edecektir.
(Yeni Gün gazetesi 1 Kasım 1922 sayısı. Sinan Meydan'ın aktarımıyla şöyle yazıyor: Büyük Millet Meclisi bugün kesin bir karar vererek saray ve sultan istibdadını Türk milletinin tarihinden ebediyen kaldırıp atacaktır.)