Özel Haber | Otokratik Rejimlerin Büyüme Tahminleri Ne Kadar Güvenilir?

Dünyanın en hızlı büyüyen ülkeleriyle ilgili haberleri, blog yazılarını okuyan pek çok kişi şaşırmıştır. Zira söz konusu ülkeler, çoğu zaman insanlar tarafından "gelişmişlik" ile yan yana anılmaz.

Fakat "büyüme" rakamlarını bildiren, zaten bizzat bu rejimlerdir. Peki, diktatörlerin açıkladığı GSYİH büyüme tahminlerine ne kadar güvenilebilir?

Ekonomik Büyümenin Siyaseten Önemi Nedir?

Ekonomi, siyasi tartışmaların merkezindedir ve eğer enflasyon -Türkiye'de olduğu gibi- arka arkaya rekorlar kırmıyorsa herkesin gözü ekonomik büyüme rakamlarındadır. Türkiye'de de uzun yıllar boyu hükümet, ekonomik büyüme rakamlarıyla övünüyordu.

Fakat bugün iktidarın kontrolündeki TÜİK'in enflasyon hesaplama yöntemlerinin ne kadar tartışma yarattığını göz önünde bulundurursak, büyüme rakamlarının da o kadar tartışmalı olması gerektiğini düşünebiliriz.

Büyüme tahminleri ekseriya hükümetler tarafından üretildiği için dünyanın her yerinde bu rakamlar tartışmalı olarak görülebilir.

Rakamları Berraklaştıran Unsur: Demokrasi

Bir ülkede demokratik kurumlar ne kadar güçlüyse, büyüme rakamları da dahil olmak üzere bu gibi verilerin sıhhatiyle ilgili tartışmalar o kadar az gözlenir. Zira muhalefet partileri, özgür medya, yargı ve nihai olarak halk, hükümete bağlı kurumların hazırladığı rakamları hür biçimde inceler ve denetler.

Fakat bu unsurların var olamadığı diktatörlüklerde işler nasıl yürüyor? Elbette bu doğal ve güvenilirliği katlayan denetim mekanizması olmadan... 

Chicago Üniversitesi'nden Luis R. Martinez'in "Diktatör'ün GSYİH Büyüme Tahminlerine Ne Kadar Güvenmeliyiz?" başlıklı makalesinde yer verdiği bilgilere göre otokratik rejimlerde gayri safi yurt içi hasıla (GSYİH) büyümesi yüzde 35 oranında abartılabiliyor.

"Özgür Olmayan" Ülkeler Daha Hızlı Büyüyor... 

Martinez'in Freedom House'un özgürlük endeksine dayanarak ülkelerin siyasi rejimlerini sınıflandırdığı çalışmaya göre otokratik rejimlerde, demokratik rejimlere göre GSYİH büyümesinin daha büyük olmasının nedeni, söz konusu rejimlerini gerçek rakamları manipüle etmesi. Öyle ki yüzde 1'lik bir büyüme, yüzde 1,35 olarak bildirilebiliyor.

Freedom House tarafından hazırlanan "FiW" endeksine göre "özgür olmayan" ülkelerin ortalama toplam büyüme oranı yüzde 85 iken "kısmen özgür" ülkelerde bu oran yüzde 76 ve "özgür" ülkelerde ise yüzde 61.

Otokratik Rejimlerin Meşruiyet Kaynağı Olarak "Büyüme"

Otokratik rejimler, demokratik rejimlerin sahip olduğu denge-denetim mekanizmalarına sahip değildir. Demokratik rejimlerde yürütmenin gücü, bir kontrol sistemiyle kısıtlanmıştır. Yani serbest seçimler, güçler ayrılığı, basın hürriyeti ve bilgi edinme hakkı anayasayla teminat altındadır ve hükümetin yaptığı işlemler, açıkladığı verilerin gerçekle ne kadar uyumlu olduğunu incelemek, denetlemek mümkündür. Böyle rejimlerde GSYİH büyümesine ilişkin rakamlar da dahil olmak üzere hükümete bağlı istatistik kurumlarının açıkladığı verilere güven yüksektir. 

Fakat kolayca manipüle edilebilen ya da doğrudan dolandırıcılık yoluyla neticesi belirlenebilen seçimler dışında demokratik rejimlerle hiçbir ortak noktası bulunmayan melez rejimler de dahil olmak üzere tüm otokratik rejimlerde hükümet, umuma açık veriler üzerinde sıkı kontrollere sahiptir. Ayrıca bu gibi rejimler için "büyüme rakamları" gibi pek çok veri, bir siyasi meşruiyet kaynağıdır. Bu durum da söz konusu rejimlerin büyüme rakamlarını manipüle etme eğilimlerini güçlendirir.

2011 genel seçimleri öncesi asılan bir AKP reklam afişi: "Ekonomide İstikrar Sürsün, Türkiye Büyüsün" 

Çinli Üst Düzey Yönetici, Verilerin Güvenilmezliğini İtiraf Etmişti

Çin Komünist Partisi'nin en üst düzey yöneticilerinden birisi dahi, Çin'in GSYİH verileri için "insan yapımı" diyerek "güvenilmez" olduklarını itiraf etmişti.

ABD Savunma Bakanlığı'na bağlı Savunma Meteorolojik Uydu Programı verilerine dayalı olarak gece ışıklarını bir veri olarak kullanan Martinez, ülkelerin ortalama gece parlaklıklarıyla ülkelerin istatistik kuruluşlarından alınan -Dünya Bankası'na bildirilmiş olan- GSYİH büyümelerini karşılaştırdı.

Gece Işıkları ve GSYİH Büyümesi Arasındaki İlişki

Martinez, otokratik rejimlerde GSYİH büyümesiyle gece ışıkları arasındaki esnekliğin sistematik şekilde daha fazla olduğunu keşfetti. Yani gece ışıklarında, GSYİH'de yaşanan büyümeye orantılı olarak artış yaşanıyorken otokratik rejimlerde sözde -büyüme- rakamları, gece ışıklarını geride bırakıyordu.

Martinez kullandığı denklem sayesinde bu yanılma ya da manipülasyon payının yüzde 35 olduğunu buldu. Yani otokratik rejimler GSYİH büyümesi rakamlarını yaklaşık olarak yüzde 35 oranında abartıyor, yüzde 1'lik bir büyümeyi yüzde 1,35 olarak açıklıyorlardı.

Freedom House tarafından hazırlanan -özgürlük endeksi- (FiW) ve gece ışıklarının büyüme oranları, tüm ülkelerin ortalamasına bakılırsa sırasıyla yüzde 3,7 ve yüzde 6,6 idi. 

"Özgür" olarak sınıflandırılan ülkelerde bu oranlar sırasıyla yüzde 3,1 ve yüzde 5,8 olurken özgür olmayan ülkelerde yüzde 4,5 ve yüzde 6,8 idi.

Özgür olmayan ülkelerde hem gece ışıklarının hem de GSYİH'nin daha büyük olduğu görülüyor. Fakat istatistiksel olarak gece ışıklarının artışındaki fark anlamlı değil. Buna karşılık GSYİH büyüme rakamları arasındaki fark dikkat çekici.

Tablo: Ortalama Büyüme Oranları: Gece Işıkları ve GSYİH

Gece ışıkları ve GSYİH büyümelerinin incelendiği tabloda, otokratik rejimler ve demokratik rejimlerin belirgin şekilde ayrıştıkları görülüyor.