2024 yılı dünyada seçimler açısından en çalkantılı yıllardan biri olacak. Bu seçimlerden birisi de Avusturya Genel Seçimleri. Sonbahar ayında seçime gidecek olan Avusturya’da anketler FPÖ’nün(Avusturya Özgürlük Partisi) yükselişini gözler önüne seriyor. Bu dosyada kendisini milliyetçi ve ekonomik açıdan liberal olarak tanımlayan FPÖ’nün yükselişini ve bunun nedenlerini inceleyeceğiz. Bu araştırmada çeşitli anketlere, parti programından alıntılara ve internet sitelerinden haberlere yer vereceğiz. Başlangıç noktamız ise yakın geçmişe kısaca göz atmak olacak.
Freiheitliche Partei Österreichs(FPÖ)
The Economist’in 16 Mart 2023 tarihli başlığı “Avusturya'nın aşırı sağ Özgürlük Partisi'nin endişe verici geri dönüşü ve Herbert Kickl'in yükselişi” buydu. Peki FPÖ neden yükseliyor? FPÖ’nün uzun ve tartışmalı bir geçmişi olsa da bu yazıda buna değinmeyeceğiz. Tarihleri 2019 ilkbaharına aldığımızda Avusturya’da büyük bir skandal ortaya çıkmıştı. O dönemlerde Avusturya’da merkez sağın temsilcisi olan ÖVP’nin küçük koalisyon ortağı olan FPÖ’nün lideri konumundaki Heinz-Christian Strache’in Ibiza’da Rus bir Oligarkın yeğeni olduğuna inandığı bir kadın ile içerisinde medya desteği ve maddi desteğin de yer aldığı “şüpheli anlaşmalar” yaptığı bir video kaydı sızdırıldı. (Foreign Policy, 2023). Bu durum koalisyonun dağılmasına neden oldu ve hükümet düştü. Bu nedenle Avusturya yeniden sandık başına gitti. Seçimlerde OVP ve Yeşiller Partisi büyük bir yükeliş gösterirken FPÖ yaklaşık %10’luk bir oy kaybına uğrayarak koalisyon şansını azalttı. Bu seçimlerden sonra ÖVP ve Yeşiller Partisi bir koalisyon oluşturdular.
Grafik 1: 2019 Erken Seçim Sonuçları (küçük partiler eklenmemiştir)
FPÖ bu skandalın ardından birçok arayışa gitti ve 2021 yılında partinin başına Herbert Kickl getirildi. Aynı yılın Ekim ayında ise Avusturya siyaseti bir başka yolsuzluk iddiası ile sarsıldı. ÖVP lideri ve dönemin Şansölyesi Kurz, hükümetin kaynaklarını anket şirketlerine sahte anketler düzenletmek için kullandığı ortaya çıkınca görevinden alındı. ÖVP, Kurz’un boşluğunu çeşitli isimler ile doldurmaya çalışsa da hiçbiri tam anlamıyla istenilen çıkışı yakalayamadı. Sosyal Demokratlar ise gittikçe Marksist çizgiye yaklaşan bir tutum sergilemeye başladılar. Durum böyleyken FPÖ’nün 2019 skandalının unutulması çok da uzun sürmedi ve seçimler yaklaşırken parti anketlerde birinci sıraya yerleşti.
Grafik 2: Anketler
(Daha uzun süreli anket grafiğini görüntülemek için https://www.politico.eu/europe-poll-of-polls/austria/ sitesini ziyaret edebilirsiniz)
Aynı anketlerde ÖVP’nin oy oranı %23 ile %21 arasında gezerken, SPÖ (Sosyal Demokratlar)’ün oy oranı genelde %22 olarak gözüküyor.
FPÖ Parti Programı
Kendisini Müslüman göçmenlere karşı olan bir parti olarak tanımlayan Avusturya milliyetçisi FPÖ’nün ekonomik politika olarak liberal görüşü benimsediğini görüyoruz. Parti programlarının “Refah ve Sosyal İstikrar” başlığında yer alan maddelerden bazıları şöyle:
- Sosyal sorumluluğa sahip bir piyasa ekonomisine bağlıyız, performansa odaklanmayı teşvik ederken(desteklerken), küçük ve orta ölçekli işletmeler için büyümeyi kolaylaştırıyoruz.
- Başarılı bir iş ve sağlıklı bir iş piyasası için düşük vergiler ve performans teşvikleri çok önemlidir. Bunlar sübvansiyonlardan ve yeniden dağıtımdan öncelikli olacaktır. Avusturyalı genç iş insanlarına kuruluş yardımı ve vergi indirimleri sağlanmalıdır.
- Performansa dayalı ve sosyal açıdan dengeli bir vergi sistemine bağlıyız ve maaşlar ile sermaye gelirlerinde eşitliğin geniş refah ve sosyal adaletin temeli olduğunu varsayıyoruz. Şirketlere yapılan yatırımlar ve istihdam yaratma, kurumlar vergisinde olumlu bir şekilde ele alınmalıdır.
- Liberal bütçe politikasının amacı vatandaşlar üzerindeki baskıyı hafifletmektir. İşveren ve çalışanlara uygulanan vergi ve harç oranları, etkin yönetim ve kamu kaynaklarının ekonomik, verimli ve yerinde kullanılması adına gereken asgari düzeye indirilmelidir.
Bunlar dışında “Önce Avusturya” başlığını kullanarak şu cümleleri vurguladıklarını görüyoruz:
- Bireyin ve toplumun özgürlüğüne ve sorumluluğuna, demokrasiye, özgürlüğe ve hukukun üstünlüğüne, piyasa ekonomisinin ilkelerine ve sosyal adalete bağlıyız.
- Avusturya'nın kendi kaderini tayin etme hakkına ve geleneklerimizde ve tarihimizde olgunlaşan insanlığa ve topluma bakış açımızı korumaya ve korumaya kararlıyız.
Parti programının “Vatan, Kimlik ve Çevre” adlı başlığında ise göçmen meselesine ve Avusturyalılık kimliğine vurgu yapıldığını görüyoruz.
- Anavatanımız Avusturya'yı, milli kimliğimizi ve özerkliğimizi ve doğal yaşam kaynağımızı korumaya kendimizi adıyoruz.
- Avusturya bir göç ülkesi değildir. Bu nedenle doğumu merkeze alan bir aile politikası izliyoruz. Zaten entegre olmuş, Almanca konuşabilen, değerlerimizi ve yasalarımızı tam olarak kabul eden, kültürel kökenleri olan yasal ve meşru göçmenlere kalma ve vatandaşlık alma hakkı verilmelidir.
- İnsanlık, ırkçı, dinsel ya da siyasi nedenlerle zulme uğrayanlara, korunmaya ihtiyaç duyulması halinde, ülkemize siyasi sığınma hakkı tanınmasını emretmektedir. Avusturya'ya güvenli bir üçüncü ülkeden girenlerin orada iltica başvurusunda bulunmaları gerekmektedir. (Bu maddede “güvenli” bir üçüncü ülke vurgusuna dikkati çekmek gerekiyor. Avusturya’nın kapılarının insanlık namına herkese açık olduğunu söylerken bile belirli şartlar ve kısıtlamalar getirilmesi gerektiğini vurguluyorlar)
Görsel 1: Herbert Kickl-FPÖ Lideri
“Macaristan benim için bir rol model” -Herbert Kickl (Politico, Şubat 2024)
Sonuç
Avusturya, FPÖ’nün yükselişi ile birlikte yeni bir döneme girmeye çok yakın. Her ne kadar bazı kaynaklar diğer partilerin bu yükselişe karşı bir koalisyon oluşturacağını ve FPÖ ile koalisyon ortaklığı kurmayacaklarını dile getirse de seçimlere henüz uzun bir süre olduğundan şimdiden bir şey söylemek erken. Buradan çıkarılabilecek sonuçlardan en önemlisi, tıpkı Portekiz ve Chega Partisi örneğinde olduğu gibi, göçmen sorununu dile getiren, milli kimlik vurgusu yapan ve aynı zamanda serbest piyasa ekonomisine bağlı “yeni akım milliyetçiliğin” yükselişte olduğudur. Bu yükselişin dünyada hızla yayılan göçmen dalgasına karşı gelişen bir tepkisellikten mi yoksa Avrupa’da ve dünyada uzun yıllardır dile getirilmeyen sorunların güçlü bir söylemle vurgulanması nedeniyle mi olduğunu önümüzdeki yıllarda göreceğiz. Ancak gerçek şu ki, yeni akım milliyetçilik yayılıyor ve gelişiyor. Milliyetçi partiler devleti kendileri için yeniden tanımlarken, serbest piyasa ve ifade özgürlüğü gibi taleplerini dile getirerek ideolojilerini bu değerler ekseninde geliştiriyorlar. Bu değerleri benimseyerek, kimliklerini ve öz değerlerini küçük düşürmek ya da değiştirmek için değil, aksine onları hem ekonomik hem de sosyal anlamda özgür ve zengin bir ortamda yaşatabilmek için çalışıyorlar.
Kaynaklar
Avusturya Seçim Anketleri
https://en.wikipedia.org/wiki/Opinion_polling_for_the_2024_Austrian_legislative_election
Foreign Policy (25 Nisan 2023) Austria’s Far Right Is Back on Top.
https://foreignpolicy.com/2023/04/25/austria-far-right-politics-elections-freedom-party/
FPÖ Parti Programı
https://www.fpoe.at/parteiprogramm/parteiprogramm-englisch/
Politico (7 Şubat 2024) Austria is sleepwalking toward a far-right victory
The Economist (16 Mart 2023) The alarming comeback of Austria’s far-right Freedom Party
