Son Zamanlarda Sıkça Duyduğumuz –evim Uzantılı Şirketler

Son yıllarda hem geleneksel medyada, hem sosyal medyada reklamlarını sık sık gördüğümüz finansman şirketleri ne kadar cazip?

“Faizsiz” ve “kira öder gibi” sloganlarını sık sık kullanan ve hemen hepsi –evim uzantılı bu şirketler, kitle fonlaması fenomeninin Türkiye’ye has bir versiyonu. Faizsiz konut edindirme şirketi olarak tarif edilen bu kurumlar aracılığıyla bir sisteme dahil olan müşteriler, basitçe her ay birine ev yahut araba alıyorlar, şirketler de birtakım kesintiler yaparak aracılıktan kâr elde ediyorlar. İlk anda kulağa sorunsuz gelen bu sistem gerçekte ne kadar faydalı, yasal ve cazip?

Annelerimizin Altın Günü Gibi

Bu şirketlerden önde gelen üç tanesini arayan TamgaTürk muhabirlerinin hepsi aynı benzetmeyi duydu: “Annelerimizin altın günü gibi…” Katılımcılar her ay belli bir ödeme yapıyorlar, her ay biriken bu ödeme bir katılımcının anlaşılan ev yahut arabayı almasını sağlıyor. Peşinat ödenirken şirket kendi kârını da peşin olarak kesiyor, bu ve –muhtemelen- biriken paranın farklı finans araçları üzerinden değerlendirilmesi, şirketlerin temel kârını oluşturuyor. Anlaşılan evi satın alan şirket, ödemeler tamamlanıncaya kadar ev yahut araba üzerine ipotek koyuyor ve ödeme bitene kadar bu tedbir kalkmıyor.

Evi kimin ne zaman alacağı kura ile belirleniyor, ödemelerin miktarını da dahil olunan grubun büyüklüğü belirliyor. Daha küçük gruplar, daha kısa sürede daha büyük taksitler ödeyerek ev ya da araba sahibi olurken, daha büyük gruplar daha uzun sürede ama daha az taksit ödeyerek sonuca ulaşıyorlar. Kurada erken çıkanların taksitleri de artıyor, buna “kira yardımı” deniyor – kurada daha geç çıkanların taksidi de düşürülüyor, bu sayede toplamda ödenen meblağ aynı kalsa da, kira ödemesinden kurtulanların giderek artan, hala kira ödeyenlerin de giderek azalan taksit ödemesi sağlanıyor.

Bu İş Ne Kadar Yasal?

Faizsiz Konut Edindirme Şirketleri genel bilgilerin dışında TamgaTürk muhabirlerine şirketlerin işleyişine dair özel bilgileri vermeyi beklendiği üzere reddettiler. Ancak yasal olarak basit aracılık hizmeti sağlayıcısı olarak göründüğünü düşündüğümüz bu şirketlerde, bankalarda olduğu gibi denetlemeler ve teminatlar yok. 2020 sonunda –en eski şirketin faaliyete başlamasından tam 15 yıl sonra- hükumet nihayet bu konuyu gündemine aldı ve yasal çerçeveyi oluşturma çalışmaları başladı. Şubat 2021’de yasanın çıkarılacağı duyurulmuş olsa da, henüz çıkarılan bir yasa yok.

Banka mı, -evim uzantılı şirketler mi?

TamgaTürk muhabirlerinin mezkur şirketlere ulaşarak elde ettikleri tablolara göre, bu şirketlere başvurarak ev ya da araba almak, bankadan kredi çekmeye nazaran daha avantajlı değil, hatta daha dezavantajlı. 40 kişilik bir grupla, 32 taksit, 120.000 lira peşinatla 320.000 liralık bir ev almak istediğimizi belirttiğimizde hazırlanan tablolara göre, sistem katılım ücreti 35.200 tutuyor, toplam masraf 355.200 liraya denk geliyor. 11. Taksitten itibaren aylık 5000 TL olan taksit de kademeli olarak artıyor, 8 bin lira olarak son buluyor. 1 ila 15. Taksit dönemi arasında kurayla ev sahibi olacağımız vaat ediliyor. Kamu kuruluşu olan Ziraat Bankasının güncel verilerine göre bir hesaplama yaptığımızda, 200.000 liralık bir kredinin toplam faizli maliyeti 248.780 lira olarak karşımıza çıkıyor. Peşinatı da dahil ettiğimizde alacağımız evin toplam maliyeti 368.780 liraya geliyor. Ancak bu işlemde evi hemen alabiliyorsunuz, ödediğiniz 8.292 liralık taksit hep sabit. Faizsiz konut edindirme şirketlerine başvurduğunuzda evi alana dek mevcut kiranızı ödemeye devam ediyorsunuz, yani size toplam maliyeti aşağı yukarı aynı oluyor, hatta kurada geç çıkarsanız daha fazla masraf yapmış oluyorsunuz. Üstelik yasal düzenlemesi olmayan ve devlet garantilerinden, ilgili düzenlemelerden mahrum olan bir sistemle çalışmış oluyorsunuz.

Basit bir araştırma, bu şirketlerin birçok projede çuvalladığını ve katılımcıları mağdur ettiğini gösteriyor. Bu şirketlerden en eski ve prestijli olanının Kurtköy’de bir projede yüzlerce katılımcıyı mağdur ettiği hem haberlere, hem sosyal medya kullanıcılarının yoğun şikayetlerine konu olmuş durumda. Şirketlerin yeterli karşılık bulundurma vs. gibi zorunluluklarının olmaması ve uzun vadeli bir finansman sistemi içinde olası aksaklıklara karşı zayıflıkları, riskli projelere katılımcıları çekerek kâr etme güdüleriyle birleşince vatandaşları mağdur edebiliyor.

TamgaTürk olarak şirketlerin isimlerini anmayı uygun görmedik. Ancak arayıp bilgi aldığımız şirketler bizi tatmin etmedi, okuyucularımıza da ilgili yasal düzenlemeler çıkana ve standart bankacılık sistemine nazaran gerçek avantajları ortaya konana dek uzak durmalarını tavsiye ediyoruz. Dini emir ve yasakları önemseyen vatandaşların faiz hassasiyetinin geçmişte yarattığı mağduriyetler de göz önüne alınınca, faizsiz konut edindirme şirketlerine şüpheyle yaklaşmak en doğru yöntem gibi görünüyor.