Therion'un Erlik Han'ı Anlattığı Ruler of The Tamag Şarkısı Üzerine Soner Canözer'le Bir Söyleşi

"Önümüzdeki dönemde Türk Mitolojisi'nin hem ülkemizde hem de dünyada sanata daha fazla konu olabileceğini düşünüyorum."

Dünyaca ünlü senfonik metal müzik grubu Therion, Türk mitolojisindeki yeraltı Tanrısı Erlik Han'ın anlatıldığı bir şarkı yayımladı. Şarkının koro bölümleri Türkçe söylendi. 

Şarkının hazırlanmasında Therion'a Türkiye'den Almora'nın kurucusu müzisyen ve bestekar Soner Canözer yardım etti. 

Şarkının yayımlanmasının ardından Soner Canözer'e ulaşmaya çalıştık. Bu konuda bize Doçent Doktor Seçkin Sarpkaya oldukça yardımcı oldu. Kendisi de Türk kültüründeki şeytani ögeler hakkında çalışan Sarpkaya Therion'un şarkısına ilişkin şunları kaydetti:

Türk mitolojisinin dikotomik yapısını görebileceğimiz en başat figürler Ülgen ve Erlik'tir. Türk dünyası sınırları içerisinde Altay bölgesi ve çevresindeki anlatmalarda ve yine aynı bölgeden derlenen Yaratılış anlatmalarında yer alan bu karşıt ikiliden Erlik yeraltının, karanlığın, kötülüğün sembolü olarak artık tüm kötücül ve korkunç varlıkların başı, lideri, hamisi konumundadır. Tüm kötülükler, hastalıklar ondan bilindiği gibi Erlik Han'ın yeraltı diyarındaki hükümdarlığı aslında onun ve diyarının evrenin düzenindeki konumunu göstermektedir. Onun varlığı tüm varlığın öteki yüzünü göstermektedir. Onun ötekiliği yeraltı diyarının hanı, ölülerin efendisi gibi sembollerle bir bakıma şeytana da denk düşmektedir. Türk mitolojisinin cehennem veya yeraltı diyarı tasavvurlarından olan "tamu" ya da "tamag" da Erlik Han'ın mekânsal arka planıyla ilişkili düşünülebilir.

Bununla birlikte metal müzik, güncel ya da bir diğer değişle modern müzik türleri içinde belki de mitolojinin en çok yer aldığı türlerin başında gelir. Özellikle black metal, power metal ve senfonik metal gibi türlerde mitoloji en önemli söz ve tema referansları arasındadır. Senfonik metalin uzun yıllara dayanan zirve ismi Therion da başta İskandinav mitolojisi olmak üzere birçok mitik anlatma ve figüre eserlerinde yer vermiştir. Bu bağlamda böyle önemli bir ismin bir parçasında Türk mitolojisinden bir unsurun yer alması Türk kültürü ögelerinin değerlendirilmesi, tanınması ve güncel bağlamlarda yeniden aktarılması bakımından önemlidir."

TamgaTürk Yayın Yönetmeni Semir Yapıcı ile konuşan Soner Canözer, büyük heyecan uyandıran şarkının hazırlanma sürecini ve Türk mitolojisinin, Türkçenin dünya sahnesinde şarkılarda işlenmesine ilişkin görüşlerini büyük bir samimiyetle paylaştı.

S.Y.: Ben uzun zamandır Almora’nın bir dinleyicisiyim ancak sizi bilmeyen takipçilerimiz için bize kendinizi tanıtabilir misiniz? 

S.C.: Kendimi müzik ve edebiyat alanında çalışmaları olan bir sanatsever olarak tanımlayabilirim. 2001'de hayata geçirdigim senfonik rock/metal projem Almora ile Türkiye ve yurtdışında yayımlanan çeşitli albümlerden sonra orkestra müziğine yöneldim ve Budapeşte Senfoni, Prag Filarmoni gibi orkestralar ile albümler yaptım.  Bunun dışında, Türk Mitolojisi'nden esinlenerek yazdığım üç kitabım bulunuyor. 

S.Y.: Ruler of Tamag şarkısının hazırlanma sürecine nasıl dahil oldunuz? Süreç nasıl ilerledi?

S.C.: Geçen yıldı, bir akşam kardeşim bana bir mesaj iletti. Christofer Johnsson Facebook sayfasında bana ulaşmak istediğine dair bir ileti yayınlamış. Sosyal medya kullanmadığım için bir iletişim kanalı bulamamış ve Facebook sayfasını takip eden Türk dinleyicilerden bu konuda yardım istemiş. Kendisine bir arkadaşım vasıtasıyla e-posta adresimi ulaştırdım ve böylece iletişime geçmiş olduk. 

Christofer, Leviathan üçlemesinin son albümünde Türk Mitolojisi'ndeki temel figürlerden biri olan Erlik Han ve onun oğulları ile ilgili bir şarkının yer alacağını ve şarkıda Türkçe bölümlerin olmasını istediğini belirtti. Bunun için özellikle benimle çalışmak istediğini, Türkçe kısımlardaki sözler, koro ve soprano için yardımcı olup olamayacağımı sordu. Ben de bir Türk Mitolojisi tutkunu olarak bundan büyük mutluluk duyacağımı belirttim ve büyük bir heyecanla kabul ettim. Diğer yandan Christofer gibi çok önemli ve değerli bir müzisyen ile çalışacak olmak beni ayrıca gururlandırdı.

Christofer ilk olarak, Türkçe olmasını istediği kısımların ingilizce versiyonlarını bana iletti. Sözleri Türkçe'ye çevirdim ve anlam bütünlüğünü bozmayacak şekilde düzenledim ve bazı kısımları yeniden yazdım.

Daha sonra, Christofer'ın şarkı için ihtiyaç duyduğu koro ve soprano için değerli dostum Serdar Öztop aracılığıyla Merve Çakar ve Aybars Yılmaz'a ulaştım. Türkçe bölümlerin koro ve soprano kayıtlarını Serdar Öztop'un stüdyosunda gerçekleştirdik. Hem Merve hem de koro mükemmel bir performans gösterdi ve Serdar da masa başında harika bir iş çıkardı.

S.Y.: Şarkı sözlerinde sizin bir dahliniz veya düzeltmeniz oldu mu? 

S.C.: Dediğim gibi sözleri çevirdikten sonra anlam bütünlüğünü bozmayacak şekilde düzenledim ve bazı kısımları yeniden yazdım.

S.Y.: Şarkı genel olarak beğenilse de klibi yapay zekayla yapıldığı için pek beğenilmedi, sizin buna yorumunuz nedir?

S.C.: Christofer'ın da röportajlarında belirttiği gibi, kendisi bu çalışmayı son dakika görmüş ve videoda Türk Kültürü ile ilgili olmayan pek çok görüntü mevcut olduğunun farkında. Ben de bu görsellerin Türk Mitolojisi ile uyuşmadığını kendisiyle paylaştım. Resmi single çıktığında şarkının uygun bir görselle sunulacağını düşünüyorum.

S.Y.: Türkiye’de senfonik metal alanında birçok başarıya imza atmış ve ilk opera-rock şarkısını yapmış birisi olarak Ruler of Tamag şarkısını beğendiniz mi? Bu konuda hisleriniz neler?

S.C.: Şarkıyı çok beğendim, gerçekten özel ve çok güzel bir çalışma oldu. Yaşayan efsane Therion'un yeni bir başyapıtı olarak nitelendirebilirim. Christofer müzikte yeni bir tarz yaratmış üst düzey bir müzisyen ve Leviathan üçlemesiyle muhteşem bir esere imza attı bence. Onunla böylesine özel bir çalışmada yer almak benim için bir şans.

S.Y.: Dünyada Türkçenin ve Türk mitolojisinin yer aldığı daha fazla şarkıyı dinleyecek miyiz? Sizin bu konuda başka çalışmalarınız olacak mı?

S.C.: Öncelikle Türk Mitolojisi çok zengin ve değerli bir kültür mirası. Bununla birlikte, Türk ve dünya sanatında pek fazla işlenmemiş ve sanatçılar için halen fazlasıyla bakir bir alan. Önümüzdeki dönemde Türk Mitolojisi'nin hem ülkemizde hem de dünyada sanata daha fazla konu olabileceğini düşünüyorum. 

Ben de uzun yıllardır Türk Mitolojisi ile ilgili detaylı araştırmalar, okumalar yapıyorum ve çalışmalarımda Türk Mitolojisi temalarına sıklıkla yer veriyorum. Bu yeni çalışmalarımda da devam edecek. Hatta şu anda üzerinde çalıştığım geniş çaplı bir proje de mevcut.

S.Y.: Eklemek istediğiniz bir şey var mı?

S.C.: Bu keyifli söyleşi için size çok teşekkür ederim. Tamga Türk okurlarına sevgi ve selamlarımı iletiyor, sizlere yayın hayatınızda başarılar diliyorum.