Türkistan'da Muz Yetiştiriciliğinin Geleceği: Türkmenistan'ın Parlayan İhracat Potansiyeli

Türkmenistan, muz ihracatı alanında yeni bir potansiyel oluşturuyor.

Türkmenistan, muz ihracatı alanında yeni bir potansiyel oluşturuyor. İş dünyasının tanınmış isimlerinden Döwletgeldi Ballyýew, ülkenin bu alandaki iddialı adımlarını ve potansiyelini "Biznes Reklama"da detaylı bir şekilde ele aldı. Ballyýew'in vurguladığına göre, Türkmenistan'ın sahip olduğu uygun iklim koşulları ve gelişen tarım teknikleri, muz üretimi için oldukça elverişli bir zemin oluşturuyor.

Son yıllarda, sera koşullarında yetiştirilen ürünlerde bölgesel bir lider konumuna gelen Türkmenistan, özellikle Türkistan'da sera tarımında domates üretimindeki başarısıyla dikkat çekiyor. Bu başarının ardından muz üretimi ve ihracatı konusundaki potansiyel, ülkenin tarım sektöründe yeni bir dönem başlatma olasılığını artırıyor.

Ballyýew 'in belirttiği bir diğer önemli nokta ise, Türkmenistan'ın muz ihracatıyla birlikte tarım ürünleri yelpazesini genişleterek ve farklı pazarlara erişim sağlayarak ihracat stratejilerini çeşitlendirebileceği yönünde. Bu adımlar, ülkenin ekonomik büyümesine ve tarım sektörünün uluslararası arenada daha fazla tanınmasına katkı sağlayabilir.

Türkmenistan'ın muz üretim potansiyeli hızla artıyor. Mary ilinin Sakarçäge bölgesinde faaliyet gösteren "Ferhar" adlı şirket, modern tarım teknikleriyle donatılmış 1 hektarlık bir sera alanında muz üretimine başladı. Bu girişim, bölgedeki tarımın çeşitlendirilmesi ve ekonomik büyüme için önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.

Ahal ilinin Kaka bölgesinde faaliyet gösteren ve sektörde iddialı adımlar atan "Hemsaya" isimli şirket ise 5 hektarlık geniş bir sera alanında muz yetiştiriciliği yaparak bölgede dikkat çekiyor. Şirketin bu alandaki başarısı, Türkmenistan'ın muz ihracatındaki potansiyelini daha da artırıyor.

Geleceğe yönelik planlar da oldukça umut verici. "Hemsaya" şirketi, 2024 yılında muz üretim kapasitesini ikiye katlamayı hedefliyor ve bu doğrultuda muz üretimi için ekstra 10 hektarlık modern sera alanını devreye alacak. Bu adımlar, Türkmenistan'ın muz ihracatındaki pazarda daha da güçlenmesine olanak tanıyacak.

Muz üretiminin merkezinde yükselen seralar, genellikle 7,8 ila 9,6 metre yükseklik arasında tasarlanmaktadır. Bu modern tesislerde, sadece bir hektarlık alanda dikkat çekici miktarda, yaklaşık 1.800 ila 2.000 muz bitkisi yetiştirilebilmektedir. Muz bitkisi, +20 ila +30 derece arasındaki sıcaklıklarda ideal bir büyüme ortamı bulurken, aşırı sıcak iklimlerde, özellikle +40 – +45 derece aralığında, yüksek nemin korunması büyük önem taşımaktadır.

Muzların toplanma süreci de dikkat gerektiriyor. Optimal tat ve kalite için muzların tam olgunlaşmadan önce hasat edilmesi tavsiye edilmektedir. Bu hasat sonrasında, muzlar özel etilen gazıyla zenginleştirilmiş odalarda 5-6 gün süresince özel bir olgunlaşma sürecine tabi tutulmaktadır. Bu süreç sayesinde, olgunlaşmamış muzlar, sadece 50-55 gün içerisinde dünyanın dört bir yanındaki pazarlara kolaylıkla ihraç edilebilmektedir.

Türkmen girişimcileri, muz konusunda "Grande Naine" çeşidini öncelikli olarak seçiyorlar ve bu alandaki yerli üretimi teşvik ediyorlar. Ballyýew'in verilerine göre, Merkez Asya'daki genel tüketici talebinin artışı, Türkmenistan'ın muz ithalatında da dikkate değer bir artışa neden olmuştur. Örneğin, 2017'de 11,365.6 ton olan muz ithalatı, 2023 yılında 10,064.1 ton seviyesine ulaşmıştır, bu da ülkenin muz talebinin sürekli ve istikrarlı bir şekilde yükseldiğini göstermektedir.

Bu istatistikler, Türkmenistan'ın yıllık ortalama 10,000 ton muz ithal ettiğini ortaya koymaktadır, ancak bu rakamın önümüzdeki yıllarda yerel üretimle dengelenebileceği öngörülmektedir. Yerel muz üretiminin artmasıyla birlikte, iç piyasada muz fiyatlarında olumlu bir düşüş yaşanması ve tüketicilere daha uygun fiyatlarla muz sunulması bekleniyor. Ayrıca, muzun çeşitli gıda ürünlerinde kullanımının da artmasıyla, ülke içindeki muz tüketiminin yakın gelecekte 15,000 tona kadar yükselebileceği tahmin ediliyor. Bu büyüyen talebi karşılamak için, yaklaşık 115-120 hektarlık sera alanında yoğun muz üretimi planlanmaktadır, bu da ülkenin kendi muz ihtiyacını karşılama kapasitesini artıracak önemli bir adım olarak değerlendiriliyor.

Türkmenistan, muz üretiminde bölgesel bir güç olma potansiyeline sahip. Türkmen iş dünyasının öncülük ettiği bu alandaki gelişmeler, ülkenin stratejik konumundan da destek almaktadır. Türkmenistan'ın, Özbekistan, Kazakistan, İran, Kırgızistan ve Afganistan gibi komşu ülkelerle olan sınır paylaşımı, muz ihracatı için avantajlı bir coğrafi pozisyon sunmaktadır. Ayrıca, Hazar Denizi'nin sunduğu ulaşım kolaylıkları sayesinde, Azerbaycan ve Rusya gibi daha uzak pazarlara da etkin bir şekilde muz tedarik edebilme kapasitesi bulunmaktadır. Bu stratejik konum, lojistik maliyetlerin optimize edilmesine ve muzun rekabetçi fiyatlarla uluslararası pazarda sunulmasına olanak tanımaktadır.

Özbekistan'ın 2022'deki muz ithalatındaki rekor artış, Ekvador başta olmak üzere farklı tedarikçilere olan talebi gözler önüne sermektedir. Kazakistan ve İran gibi diğer Türkistan pazarlarında da muz talebinin sürekli arttığı gözlemleniyor. Türkmenistan'ın bu artan talebi karşılamak adına, modern tarım teknikleri ve sera teknolojileriyle donatılmış 1500-2000 hektarlık bir alanda muz üretimini genişletmesi, ülkenin bölgesel bir muz üretim merkezi haline gelmesi için kritik bir adım olabilir. Bu adım, Türkmenistan'ın hem iç pazarda hem de uluslararası arenada muz üretiminde lider bir konuma yükselmesine katkı sağlayabilir.

2022'de Özbekistan'ın muz ithalatında bir rekor kırıldı; 140 bin tonun üzerinde muzun, bu miktarın 138 bin tonunun Ekvador'dan geldiği belirtildi. Bu gelişme, Kazakistan ve İran'ın da muz talebinin yüksek olduğunu gösteriyor. Bu veriler ışığında, Türkmenistan'ın 1500-2000 hektarlık bir alanda muz yetiştiriciliği yapmak için sera kurma ve bu ürünü yurtdışı pazarlarda satma potansiyeline sahip olduğu vurgulanıyor.

Ballyýew'in ifadesine göre, Türkmenistan, muz yetiştiriciliği konusunda oldukça umut verici fırsatlara sahip. Bu iddiayı destekleyen anahtar noktalar şunlar: Türkmenistan'ın sıcak iklimi, muz yetiştiriciliği için ideal bir ortam sunmaktadır. Ülkede tarım ve arazi sahipliği konusundaki yasal düzenlemeler, girişimciler için olumlu bir çerçeve oluşturmaktadır. Muz yetiştiriciliği, diğer serada yetiştirilen ürünlere göre daha az iş ve sermaye gerektirir. Muz bitkisi, çoğu sera bitkisine kıyasla hastalıklara karşı daha dirençlidir. Türkmenistan'ın stratejik konumu, muz tedarik zincirinin bölgesel pazarlara hızlı ve etkili bir şekilde dağıtılmasını kolaylaştırır. Bu, Özbekistan, Kazakistan, Kırgızistan, Afganistan ve İran gibi komşu ülkelerle olan ticari ilişkilerde avantaj sağlar. Bazı ana muz üreticisi ülkelerde, açık tarlalarda yapılan üretim ve olumsuz hava şartlarından kaynaklanan düşük verim, küresel muz fiyatlarının artmasına neden olmaktadır. Türkmenistan'da ise muz üretimi modern sera teknolojisiyle gerçekleştirildiğinden, bu tür riskler minimize edilir ve iç piyasadaki fiyat istikrarı korunabilir.

Ülkenin muz seralarındaki kapasitesinin artırılması, yerel gıda üretiminin sürdürülebilirliği ve iç piyasada gıda bolluğunun sağlanması açısından kritik bir öneme sahiptir. Bu tür yatırımlar, ekonomik dengeleri güçlendirirken, aynı zamanda ithalata olan bağımlılığı da azaltarak dışa bağımlılığı minimize eder. Bu, yerel üreticilere destek sağlamanın yanı sıra, yeni iş olanakları yaratarak istihdam seviyelerini artırır. Girişimciler ve ekonomi uzmanları, bu tür bir büyüme stratejisinin ülkenin dış ticaret dengesini iyileştireceğine ve uluslararası arenada daha rekabetçi bir konuma gelmesine katkıda bulunacağına inanmaktadırlar. Bu, Türkmenistan'ın ekonomik potansiyelini en yüksek seviyeye getirmek ve bölgesel ihracat pazarlarına daha güçlü bir şekilde uyum sağlamak için atılmış önemli bir adımdır.

Canem Çatan