Yeni Baharat Yolu'nun Çıkmaz Sokağı: İsrail-Hamas Çatışması
Eylül ayında Hindistan'da düzenlenen G-20 zirvesinden Çin'in emperyal projesi Kuşak-Yol'a rakip çıkmıştı.
Hamas’ın İsrail’e saldırmasından sonra sosyal medyada dikkat çeken bir durum yaşandı. Hintli birçok kullanıcı İsrail’e destek belirtip Filistin/Hamas destekçileriyle kavga ediyordu. 7 Ekim sabahı başlayan Hamas-İsrail çatışmaları bu yolun güvenliğini ve Arap-İsrail yakınlaşmasını tehlikeye attı. Şu ana kadar Arap ülkelerinden İsrail’in adeta soykırıma dönüşen karşı saldırısına ilişkin kınama mesajları dışında bir tepki gelmese de bölgede gerginlik hakim.
Nitekim Filistin yanlısı kullanıcıların da düşman olarak belirlediği ülkeler arasında Hindistan dikkat çekti.
Hindistan’dan İsrail’e gelen bu destek birçokları için şaşırtıcı olsa da yaşanan gelişmeleri takip edenler için oldukça normaldi.
Yeni Baharat Yolu
Eylül ayında Hindistan'da düzenlenen G-20 zirvesinden Çin'in emperyal projesi Kuşak-Yol'a rakip çıkmıştı. Dini ve etnik çatışmalar nedeniyle gündeme gelen ancak son zamanlarda uluslararası siyasetin yeni oyuncusu olarak sahaya çıkan Hindistan'ın öncülüğünde yeni "Baharat Yolu" olarak adlandırılabilecek bir ticaret rotası açıklanmıştı.
ABD, Hindistan ve Suudi Arabistan liderlerinin Ortadoğu'yla Güney Asya arasında yeni bir nakliye ağı kurulacağını açıklaması tam da İsrail'in Arap dünyasıyla yakınlaşmasına ilişkin gelişmelerin ardından geldi.
ABD Başkanı Joe Biden'ın "çok büyük bir anlaşma" olarak tanımladığı plana göre iki bölge arasında demiryolu ve liman bağlantıları inşa edilecek ve bu bağlantılar nihayetinde Avrupa'ya kadar uzanacak. Yeni nakliye koridorunun İsrail, Ürdün, Birleşik Arap Emirlikleri ve Suudi Arabistan üzerinden Avrupa ve Hindistan'a açılması planlanıyor. Nitekim bu yılın başında Hintli Adani Grup projenin Avrupa'ya açılan kapısı olması beklenen İsrail'in Hayfa Limanı'nı satın almıştı.
Çin’in Kaçırdığı Fırsat
2016 yılından itibaren inşa ettiği toplama kampları aracılığıyla soykırım uyguladığı Uygurları aynı zamanda kölelik şartlarında çalıştırarak büyüyen Çin, Şi Cinping'in şahsına aşırı bağlanması nedeniyle uluslararası siyasette süper güç olma fırsatını kaçırdı. Çin şu anda emlak piyasasının yarattığı krizle boğuşuyor.
Çin'in kaçırdığı bu fırsatı, gelecekte nüfusunun Çin'i geçmesi beklenen Hindistan değerlendirmek istiyor.
Hindistan ve Avrupa arasındaki ticareti yüzde 40 artırması beklenen projenin finansmanı ve takvimiyle ilgiliyse henüz bir detay bulunmuyor.
"Modern Baharat Yolu" olarak adlandırılan proje kapsamında Ortadoğu'da elektrik ve veri şebekeleri kurulması ve hidrojen boru hatları inşa edilmesi de bulunuyor.
Proje Washington için Çin'in Kuşak ve Yol Projesi kapsamında yaptığı altyapı yatırımlarının dengelenmesi anlamına geliyor.
Modern Baharat Yolu'nun Körfez'deki Arap ülkeleriyle İsrail arasındaki ilişkilerin normalleşmesine katkı sağlaması da bekleniyor.
Süveyş Kanalı’nın By-Pass Edilmesi
2021 yılının 24 Mart’ında "Ever Given" isimli dev konteyner gemisi, kum fırtınası ve kötü hava koşulları nedeniyle görüş mesafesinin düşmesi sonucu Süveyş Kanalı'nda kıyıya çarparak kaza yapmıştı.
Geminin kanalda sıkışarak geçiş yolunu kapatmasıyla kanalın iki yakasında uzun gemi kuyrukları oluşmuş ve deniz trafiğinin durması nedeniyle ham petrol, LNG (sıvılaştırılmış doğalgaz) ve pek çok ürün sevkiyatında aksamalar yaşanmıştı.
Süveyş Kanal İdaresi, 6 gün süren çalışmaların ardından 29 Mart'ta dev yük gemisini yüzdürme çalışmalarının başarıyla sonuçlandığını ve kanalın, deniz trafiğine açıldığını açıklamıştı.
Bu süreçte Mısır'ın günlük yaklaşık 12-14 milyon dolar zarara uğradığı tahmin edilirken, kazadan sonra göller bölgesine çekilen Ever Given'ın küresel ticarete verdiği günlük zararın ise 10 milyar dolar civarında olduğu belirtilmişti.
Projenin Süveyş Kanalı’nı büyük ölçüde by-pass etmesi de bekleniyor.
Çin’in Kuşak-Yol Projesi’nin deniz ayağında ise Süveyş Kanalı önemli bir geçiş noktası olarak yer alıyor.
Türkiye’nin Projeye Tepkisi
Öte yandan Türkiye’nin bu yolun dışında kalması Türkiye’nin tepkisine neden oldu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan konuya ilişkin yaptığı açıklamada Hindistan-Ortadoğu ve Avrupa Ekonomi Koridoru projesinde doğu-batı yönünde en uygun güzergâhın Türkiye olduğunu belirterek, "Türkiye olmadan koridor olmaz! Doğudan batıya trafik için en uygun hat Türkiye üzerinden geçmek durumundadır" dedi.
Diğer bir dosyada işleyeceğimiz Türkiye’nin Kalkınma Yolu projesinin de aleyhine olan bu koridor şu anda İsrail-Hamas çatışması nedeniyle aksamış durumda.
İşçi Arılar, Milliyetçilik ve Küresel Ekonomi
Dünyada bir yandan, yeni göçlerin ve post-modern zırvaların tetiklediği milliyetçi/sağcı akımlar yükselirken diğer yandan küresel ekonomide ülkeler giderek birbirine daha bağımlı hale geliyor.
Bu ekonomide doğu toplumları ekseriyetle mülkiyetsiz işçi arılar konumundayken batı toplumları ise göçmen akınları ile baskı altında tutuluyor. Bütün bunların arasında ise milliyetçi fikirler toplumlarda daha fazla karşılık buluyor.
İsrail-Hamas çatışması ile Yeni Baharat Yolu şu an çıkmaz sokağa girdi. Bölgede güvenlik sağlanmadan projenin devam etmesi ve çatışmalar bitmeden Arap-İsrail ilişkilerinin düzelmesi çok zor.