Divan edebiyatımızda kadın şair sayısı oldukça azdır. Size kadın şairlerimizden Mihri Hatun'un bir gazelinin bir beyitini şerh edeceğim.
Çeşmi bana vaslını harâm eyledi yârün
Ben kanı helal itdüm o hun-hâre nedendür
Çeviri:
Gözü, bana kavuşmasını haram etti sevgilinin
Ben kanımı helal ettim o kan içici nedendir
1. Şerh
Bir kişinin karşı cinsten birinin gözlerine aşk, şehvet gibi bir hisle uzun uzadıya bakması haramdır. Şair sevgilisinin gözlerine bakmaktan ayrılamadığı için günah işlemekte. Bu sebepten sevgilisine kavuşamamakta. Ben ona kanımı yani canını helal ettim. Bir nevi endimi ona helal kıldım. O ise kan içiyor, yani can alıyor. Sevgili neden böyle zalim?
2. Şerh
Kan içmek haramdır. Lakin şair bunu sevgilisine helal kılıyor. Ve bu vebali üstleniyor. Peki sevgili neden hâlâ kavuşmayı haram sayıyor.
3. Şerh
Göz aynı zamanda kadeh manasındadır. Göz yaşıda şaraptır. Lakin aşık kan ağladığı için kan da yer yer şarap manasını taşır. "Sevgili bana kadehini haram etti Peki ben niye ona şarabı helal ettim"
4.Şerh
Gözün etrafında ki halkalara, çizgilere hâre denir. Yani hun-hâre gözün etrafında ki çizgilerin kandan oluşudur. İki manada bakarsak 1. Mana " gözleri kan çanağı olmak " 2. Mana "dertten kan ağlamak".
Sevgili bana kadehini(aşkını) haram etti
Oysa ben ona canımı helal kıldım. O neden kan ağlıyor. (Huzuru bulamadı mı acaba)
5. Şerh
Sevgili bana kadehini(aşkını) haram etti
Oysa ben ona canımı helal kıldım. O neden gözleri kan çanağı olacak kadar sarhoş. (Neden bu kadar şarap içecek derdi var)
6. Şerh
Sevgili bana kadehini(aşkını) haram etti
Oysa ben ona canımı helal kıldım. O gözleri kan çanağı olacak kadar şarap içmiş. Aşka ulaşmış. (Neden benim de mutlu olmamı istemiyor)
7. Şerh
Sevgili bana kadehini(aşkını) haram etti
Oysa ben ona canımı helal kıldım. O hala şarap içiyor. (Ben ona sunmuş iken neden hala aşkı arıyor)
Başar Varol