Türklerin ata yurdu Kazakistan, tarihindeki en büyük sokak olaylarına sahne oluyor.
Peki süreç nasıl gelişti? Son bir yıl içerisinde gaz fiyatlarına gelen büyük zamları protesto etmek isteyen Kazaklar, ülkenin batısında bulunan Mangistav bölgesinin Janaözen (Yeniözen) kentinde eylem yapmaya başladı.
Janaözen'deki (Yeniözen) protestolara polisin müdahalesi üzerine sosyal medyada Kazakistan Türkleri tarafından "2011 gibi olmayacak" denilerek Janaözen (Yeniözen) eylemlerine destek paylaşımları yapıldı ve halk sokaklara davet edildi.
Öyle de oldu. 2 Ocak'ı 3 Ocak'a bağlayan gece Janaözen'de (Yeniözen) başlayan protestolara destek amacıyla 4 Ocak'ta Aktöbe, Çimkent, Almatı gibi birçok kentte Kazaklar sokaklara çıktı ve barışçıl protestolara başladı. Protestoların ülke sathına yayılmasıyla birlikte önce gaz fiyatlarının ciddi bir biçimde düşürüldüğü bildirildi. Kısa bir süre sonra ise hükümet istifasını diktatör Kasım Cömert Tokayev'e sundu.
Ancak polisin müdahalesine paralel olarak dün (5 Ocak), olaylar çığırından çıktı. Asker sokaklara inerek sivillerle çatışmaya başladı. Olayların bir anda büyümesi nedeniyle ortaya atılan örgütlü hareket iddialarına ilişkin Kazakistanlı gazeteci Nazgul Kenzhetay "Olaylarda liderler yok, organizasyonsuzluk var. Olaylar spontane gelişiyor. Kazakistan'da STK'lar çok güçlü değil" şeklinde konuştu. Gelişen olaylarda Almatı'da Akimlik, Savcılık, Nur Otan partisi binası, Cumhurbaşkanlığı Konutu ve havaalanları protestocuların eline geçti. Birçok resmi bina ateşe verildi.
Protestocu Kazaklar, görevi bırakmasına rağmen ağırlığını sürdüren Nazarbayev'in yönetimden uzaklaşmasını, yani kesin bir iktidar değişikliği istiyor. Bunun yanı sıra merkezden atanan akimlerin halk tarafından seçilmesi, 1993 anayasasına dönülerek başkanın yetkilerinin azaltılması, insan hakları aktivistlerinin hedef alınmaması gibi talepler öne sürülüyor.
Diktatörün Oligarkları Ülkeden Kaçtı
Olayların süratle büyümesiyle birlikte Patokh Shodiev gibi Kazakistan'ı sömüren "3'lü çete"den biri dahil birçok oligark ülkeden kaçtı. Sadece 24 saat içerisinde ülkeden Avrupa'ya 10 özel jet uçtu.
Çatışmalar nedeniyle ülke büyük bir süratle istikrarsızlığa sürükleniyor. Dün gece gelen görüntülerde bazı kişilerin dozerlerle bankaların kapılarını kırarak yağmaya başladığı, teknoloji mağazalarının da soyulduğu görülüyor.
Halka Ateş Açıldı
Ayrıca diktatör Tokayev savurduğu tehdide sadık kaldı ve dün gece Tokayev güçleri protestoculara ateş açmaya başladı. Birçok Kazakistanlı soydaşımız yaralandı ve hayatını kaybetti. Yaralılar ve can kayıplarıyla ilgili sağlıklı bilgi alınamıyor. Son olarak ise Kazakistan Cumhurbaşkanı sıfatını kullanan Kasım Cömert Tokayev, Rus dilinde yaptığı konuşmayla Kolektif Güvenlik Anlaşması Örgütü'nü Kazakistan'a davet etti.
Bunun ardından ise KGAÖ adına açıklama yapan Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Kazakistan'a Rusya ve Ermenistan olarak asker göndereceklerini açıkladı.
Kazakistanlı gazeteci Nazgul Kenhetay, söz konusu asker gönderme kararı açıklanmadan önce uyarılarda bulunmuş ve Rusların uzun bir süredir Kazakistan'ın kuzey bölgelerini istediğini, bu bölgeleri ele geçirebileceklerini söylemişti.
Asya'daki tüm diktatörlükler Kazakistan'daki Tokayev diktasına destek verirken Türk Devletleri Teşkilatı ise olaylar karşısında mükemmel bir sessizlik içerisinde.
Kazakistan halkı, ülkenin Sovyetlerden bağımsızlığını ilan etmesinden bu yana "hürriyete" ilk kez bu kadar yakın. Sovyetler Birliği'nin Çin'deki büyükelçiliği anlamına gelen I. Sekreteri olarak görev yapan Kasım Cömert Tokayev diktası, Kırım meselesinde Rusya'dan, Doğu Türkistan meselesinde ise Çin'den yana tavır alıyor.
Birleşmiş Milletler'de yapılan Kırım oylamalarında Rusya lehine oy kullanan Tokayev diktası, Doğu Türkistan'da toplama kampına atılarak soykırıma uğrayan Kazak ve Uygur soydaşlar için ise "Onlar Çin vatandaşı" demişti.
