Toplum Çalışmaları Enstitüsü'nden Türkiye'nin Şiddet Karnesi

Milliyetçi Kongre Derneği Genel Sekreteri ve Toplum Çalışmaları Yönetim Kurulu Üyesi Aykutalp Arıcı, Toplum Çalışmaları Enstitüsü için Türkiye'nin şiddet karnesini kaleme aldı. 

2 Ekim Uluslararası Şiddetsizlik Günü dolayısıyla Türkiye’de ve dünyada artan şiddet olaylarının arka planını anlatan Arıcı, "Şiddet vakalarına karşı caydırıcı tedbirler alınabiliyor mu? Ne yazık ki Türkiye’nin adalet teşkilatını bu amaca ulaşmak için etkili şekilde kullandığını söylemek mümkün değil" dedi.

Toplum Çalışmaları Enstitüsü’nden Hukukçu Aykutalp Arıcı, 2 Ekim Uluslararası Şiddetsizlik Günü dolayısıyla Türkiye'de ve dünyada artan şiddet olaylarını anlattı. Gayrimeşru şiddetin önlenmesi veya “şiddetsizliğin sağlanması” konusunun, insanlığın ortak sorunu olduğuna dikkat çeken Avukat Aykutalp Arıcı, “Nitekim Birleşmiş Milletler’in 27 Haziran 2007 tarihli genel kurul toplantısında, her yılın 2 Ekim gününün Dünya Şiddetsizlik Günü ilan edilmesi bu sayede mümkün oldu. Birleşmiş Milletler’in Dünya Şiddetsizlik Günü için Gandhi’nin doğum günün seçilmesi anlamlı. Her sorunun çözümü için sorunun büyüklüğünün tespiti en önemli aşamalardan birisidir. Öyleyse insanlığın şiddet karnesinin incelenmesi sorunun çözümüne giden yolda iyi bir başlangıç olacaktır” değerlendirmesinde bulundu.

"İnsani Gelişmişlikteki Artış Şiddetle Mücadeleye Yansımamıştır"

"Her sorunun çözümü için sorunun büyüklüğünün tespiti en önemli aşamalardan birisidir." diyen Arıcı şu ifadeleri kullandı:

Öyleyse insanlığın şiddet karnesinin incelenmesi sorunun çözümüne giden yolda iyi bir başlangıç olacaktır. Institute for Economics & Peace’in 2024 yılı Küresel Barış Endeksi’ne (Global Peace Index 2024) göre son 16 yılda 12. defa olmak üzere dünya bir önceki yıla göre daha az barışçıl olmuş durumda. Her ne kadar endeks, münhasıran şiddetsizlik konusunu ele almıyor olsa da, İndeks hazırlanırken 163 ülkenin ve dünya nüfusunun %99,7’sinin çalışmaya dahil edildiği dikkate alındığında elde edilen verinin bir gösterge olarak kabulünün mümkün olduğu anlaşılmaktadır. Öte yandan Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi’nin tahminlerine göre dünya ortalamasında 100.000 kişi başına cinayet sayısı 2010 yılı için 6,9, 2012 yılı için 6,2, 2017 yılı için 6,1, 2021 yılı için 5,8’dir. Görüldüğü üzere küresel cinayet sayılarında, 2 Ekim’in Dünya Şiddetsizlik Günü ilan edilmesini takip eden 10 yıl içinde ancak 100.000’de 1 civarında bir iyileşme sağlanabilmiştir. Aynı dönemde Birleşmiş Milletler verilerine göre insani gelişmişlik endeksinde %4’ü aşan bir iyileşme olduğu[6] dikkate alındığında şiddetle mücadelede küresel bir başarısızlıktan söz edilebilir. Görülmektedir ki insani gelişmişlikteki belirgin artış, şiddetle mücadeleye yansımamıştır.

"Ülkemiz Küresel Trende Kıyasla Olumsuz Bir Tablo Çiziyor"

“Buna karşılık ülkemiz küresel trende kıyasla olumsuz bir tablo çiziyor” diyen Arıcı, Türkiye’deki şiddet suçlarına ilişkin verileri paylaştı:

TÜİK’in suç tiplerine göre hükümlü sayısına ilişkin 2011-2020 dönemini kapsayan verileri incelendiğinde toplam hükümlü ve şiddet suçlarından hükümlülerin oranında artış yaşandığı görülmektedir. Söz konusu dönemde toplam hükümlü olanların sayısı 80 bin 96’dan 258 bin 401’e çıkmıştır. Hükümlü sayısı ilgili senelerin Türkiye nüfusuna oranlandığında, 2011 senesinde yüzde 0.11 olan hükümlü oranının yüzde 0.31’e çıkmıştır. Hükümlü sayıları şiddet suçları özelinde incelendiğinde yine artış olduğu gözlenmektedir.
Şiddet suçlarından hükümlü olanların sayısı 2011 senesinde 17 bin 222 iken bu rakam 2020 yılında 71 bin 885’e çıkmıştır. Söz konusu rakamlar ışığında, toplam hükümlüler içerisinde şiddet suçlarından hükümlü olanların oranı 2011 senesinde yüzde 21.5’ten 2020 senesinde yüzde 27,8’e çıkmıştır.

Şiddet suçlarından hükümlü olanların aynı dönemde toplam nüfusa oranı da yüzde 0.02’den yüzde 0.09’a çıkmıştır. Şiddet suçları bakımından gelişmiş ülkelerle mukayese edildiğinde Türkiye, Avrupa’nın en yüksek 9'uncu cinayet oranına sahip. Kadına karşı şiddet oranlarında ise Türkiye, Avrupa ve OECD birincisi."

"İstenilen Başarıya Ulaşılamadı"

Somut verilere göre şiddetle mücadelede istenen başarıya ulaşılamadığını anlatan Arıcı, “Peki her nasılsa bir kere gerçekleşmiş olan şiddet vakalarına karşı caydırıcı tedbirler alınabiliyor mu? Ne yazık ki Türkiye’nin adalet teşkilatını bu amaca ulaşmak için etkili şekilde kullandığını söylemek mümkün değil. Öte yandan Türkiye’nin Avrupa ülkeleri arasında en kalabalık ikinci ceza ve tutukevi nüfusuna sahip olduğu görülüyor. Ne tesadüf ki bu veride Türkiye’nin önündeki tek ülke, AİHM kararlarında da Türkiye’den fazla mahkûm edilen tek ülke olan Rusya. Hal böyle olunca toplumun yargıya duyduğu güvenin fevkalade azalması kaçınılmaz hale geliyor. Nitekim yapılan araştırmalar, adalet mekanizmasının iyi işlememesinin adalete güveni azalttığını, adalete başvuruların bu sebeple azaldığını gösteriyor. Bu düşüşün, suç oranlarını arttırdığını tahmin etmek hiç de zor değil" dedi.

Şiddetle mücadele ve şiddetsizliğin temini, devlet aygıtının basit bir başarısızlığından, küçük ve mazur görülebilecek bir aksamadan çok daha fazla olduğuna dikkat çeken Arıcı, “Özgürlüklerinden feragat ederek ulaşmayı umdukları güvenlikten bile mahrum kalan bireyler, bir de haklarını adalet mekanizması marifetiyle elde edemediklerinde ihkak-ı hakka başvurur. Bu, diğer bireyler tarafından kabul edilebilir olmasa da anlaşılabilir görülür ve bir çöküş sarmalı başlar. Tüm bu nedenlerle, gayrimeşru şiddeti önlemedeki başarısızlığın toplum sözleşmesini zayıflattığını ve devletin meşru şiddet tekelini yok ettiğini görmek gerekir. Politika yapıcılar şiddet tekelinin geleceği ve geleceğinin insanlığı küresel ölçekte nasıl şekillendirebileceğinin global ölçekte tartışıldığı günlerde bir beka meselesinden bahsedecekse şiddetin önlenmesi belki de en önemli gündem maddesi olmalıdır” uyarısında bulundu.

Aykutalp Arıcı'nın yazısının tamamını okumak için tıklayınız.

Fotoğraf kaynağı: Toplum Çalışmaları Enstitüsü