Türk Kültürü ve Mirası Vakfının (TKMV) kuruluş amacı Türk dilini konuşan halkların maddi ve manevi mirasının korunmasını, araştırılmasını ve tanıtılmasını sağlamaktır. Vakıf, Türkçe konuşan halklar arasında âdeta bir kültür köprüsü vazifesini üstlenmekte ve ortak tarihin, manevi değerlerin unutulmaması adına önemli çalışmalar yapmaktadır. Bu nedenle bilimsel konferanslar, çalıştaylar, sergiler, yayınlar vb. projeler gerçekleştirmektedir.
Türk Kültürü ve Mirası Vakfının kurulmasıyla ilgili ilk girişim, 3 Ekim 2009 tarihinde Azerbaycan Cumhuriyeti’nin Nahçıvan şehrinde gerçekleştirilen Türk Dili Konuşan Ülkeler Devlet Başkanları IX. Zirve Toplantısı’nda öne sürülmüştür. Bu girişim, büyük bir takdirle karşılanmış ve 23 Ağustos 2012 tarihinde vakfın tüzüğü kabul edilmiştir. Merkezi Bakü'de bulunan vakfın mevcut başkanı, Kazak devlet adamı ve besteci Prof. Dr. Aktotı Raimkulova’dır.
Geride bıraktığımız 2024 yılında vakıf birçok önemli projeye imza atmıştır. Ayrıca 2024 yılında Türkmenistan ve Özbekistan vakfa üye olma kararlarını açıklamışlardır.
Vakıf Şurası İlk Toplantısı
Vakıf, 12 yıllık faaliyet dönemi boyunca ilk kez Azerbaycan Cumhuriyeti Kültür Bakanı Adil Kerimli’nin başkanlığında Türk devletlerinin kültür bakanları seviyesinde Vakıf Şurası toplantısını düzenlemiştir. Toplantıda, vakfın 2025 yılı için faaliyet stratejilerinin belirlenmesi, faaliyet planı ve bütçenin onaylanması, vakıf bünyesinde Danışma-Uzmanlık Komitesi kurulması gibi konular tartışılmıştır.
Kültürel Mirası Obektifleri Kataloğu
Vakıf, 2024 yılı boyunca “Türk Mirası”, Türk Dünyası Kültürel Mirası Objeleri Kataloğu’nun hazırlanması konusunda aktif çalışmalar yapmıştır. Türk dünyasının önemli mimari eserleri ve eski el yazmalarının canlandırılması amacıyla restorasyon ve müzeleşme çalışmaları yapılmaktadır. Gelecek yıllarda Azerbaycan Cumhuriyeti’nin Karabağ bölgesindeki bazı tarihî-kültürel eserlerinde restorasyon, müzeleşme, arkeolojik ve koruma çalışmalarının yapılması planlanmaktadır.
Eğitim
Vakfın faaliyet alanlarından biri de eğitimdir. TKMV, bugüne kadar Türk dünyasının önemli şahsiyetleri ve edebî eserleri hakkında çeşitli kitapların yayınlanmasına öncülük etmiştir. Bu kitapların hazırlanmasında Türk dili konuşan araştırmacıların ve uzmanların katkılarına özellikle dikkat edilmektedir. Vakfın yürüttüğü eğitim programlarında da alanın uzmanlarına öncelik verilmektedir. İlk olarak İstanbul’da düzenlenen eğitim programının, 2025 yılında Türkçe konuşan bütün ülkelerde yapılması planlanmaktadır.
Ortak Tarihin Öğretilmesi Merkezleri
Vakfın girişimiyle Türk dünyasının birçok şehrinde, ortak tarihin ve değerlerin araştırılması, öğretilmesi ve gelecek nesillere aktarılması amacıyla merkezler açılmıştır. 2025 yılında bu tür merkezlerin, Yusuf Balasagunlu Kırgızistan Millî Üniversitesinde, El-Farabi Kazak Millî Üniversitesinde ayrıca Azerbaycan, Türkiye, Türkmenistan, Özbekistan ve Macaristan’da açılması planlanmaktadır.
“Türk Discovery” Youtube Kanalı
TKMV, faaliyetlerinde modern çağın yeniliklerine ve teknolojilerine de yer vermektedir. Türk dünyasının maddi ve manevi mirası, kadim gelenekleri ve millî değerleri hakkında programların, belgesellerin yayınlandığı "Türk Discovery" YouTube kanalı da vakfın projelerinden biridir. Millî bayramlar, halı dokuma, ipekçilik, bakırcılık, millî giysiler gibi Türk dünyasına ait sanat ve zanaat gelenekleriyle ilgili programların yayınlanması zamanla daha da genişleyecektir. Ayrıca, ortak Türk müziği de TKMV'nin araştırma ve tanıtım alanlarındadır.
Uluslararası Bilimsel Projeler
Uluslararası projelerde başarıyla yer alan vakfın bilimsel faaliyetleri de takdir edilmektedir. 13 Aralık 2024'te Paris'te düzenlenen “Dünyanın Leksikografik Haritalanması: 'Divanu Lügati't-Türk'ün 950. Yıl Dönümü" başlıklı uluslararası konferans örnek gösterilebilir. Türk tarihinin bu ortak değerinin bütün dünyaya önemli bir eser olarak tanıtılması vakfın başarılarından biridir.
Medya Platforması
2025 yılında TKMV'nin en büyük projelerinden biri de yakın zamanda hayata geçirilecektir. Türk halklarının kültürü ve mirası tek bir platform üzerinden tanıtılmaya başlanacaktır. "Altın Elma" adı verilen bu platform, vakıf tarafından Azerbaycan’ın kültür alanındaki en büyük medya kaynaklarından biri olan "Edebiyat ve Sanat" portalı ile birlikte gerçekleştirilecektir. Proje, vakfın faaliyetlerini Türk devletleri ve Türkçe konuşan halklara ulaştırmayı, Türk dünyası kültür haberlerini her halk için erişilebilir kılmayı, Türklerin ortak kültürünü ve mirasını geniş kitlelere tanıtmayı amaçlamaktadır.
Şu an platform Azerbaycan, Kazakistan, Kırgızistan, Türkiye ve Özbekistan temsilciliklerine sahiptir, yavaş yavaş Macaristan ve Türkmenistan da dahil edilecektir. Bir sonraki aşamada platform, İngilizce, Rusça ve diğer uluslararası dillerde tüm dünyada faaliyetini genişletecektir.
Yeni Perspektifler
Türk Devletleri Teşkilatı Devlet Başkanlarının 11. Zirve görüşmesi, 2024 yılının Kasım ayında Bişkek'te gerçekleşti. Zirve toplantısı çerçevesinde TKMV, Kırgızistan Cumhuriyeti Millî Tarih Müzesi’nde eşsiz bir serginin açılışını yaptı. Kaşgarlı Mahmud’un kadim mirasına adanmış serginin açılışında TKMV Başkanı Aktotı Raimkulova, Kaşgarlı Mahmud’dan bir alıntı yaparak konuşma yaptı:
"... Tanrı Teâlâ, Türklerin burçlarına baht nurunu yükseltti, onların saltanatını göklere çıkarttı."
Vakıf Tüzüğü'ne göre, 2025 yılında Vakıf Şurası Başkanlığı Kazakistan Cumhuriyeti'ne geçecektir. 2025 yılı Şubat ayında Astana'da vakfın II. Şurası’nın yapılması planlanmaktadır.