Küçük Balık ile Balinanın Mücadelesi: Amerikan Borsasında Ne Oluyor
Amerikan borsasında son günlerde gündemi meşgul eden olaylar yaşanıyor. Büyük balık küçük balığı yer sözünü tersine çeviren hadiselerin yaşandığı Amerikan borsasında bireysel yatırımcılar ile hedge fonları arasında başlayan olay bütün dünyada dikkatleri üzerine çekti. Alışılagelmiş borsa hareketlerinin dışında gerçekleşen bu olay, GameStop adlı bir şirketin hisseleri üzerinden başladı.
GameStop Şirketi
Amerikan borsasında ne olduğuna geçmeden önce GameStop şirketinin profiline kısaca bir göz atılmalıdır. Temelleri 1984 yılında Teksas’ta atılan GameStop Corp. şirketi beş binin üzerinde şubesi bulunan bir konsol oyunu ve eğlence ürünleri perakendecisidir. Fortune 500 şirketleri arasında yer alan şirket, oyun ve konsol satışlarının çevrimiçi platformlara kaymasıyla birlikte sektörde ağır yaralar almaya başladı. Çoğu şirketi etkilediği gibi GameStop’u da etkileyen Çin Virüsü pandemisi, şirketin 400’ün üzerinde mağazasını kapatmayı planlamaya başlamasına neden oldu. Anlaşılabileceği gibi bu kadar zor durumda olan bir şirketin hisseleri değer kaybetmeye başladı. Şirketin hisse değeri 2007 yılının sonunda 60 doları aşmış, 2013 yılının sonlarına doğru ise 50 dolar civarlarında seyrediyordu. Ardından uzun vadeli düşüş trendine giren hisseler, geçtiğimiz dönem şirketin mağazalarını kapatacağını açıklamasının ardından 3.25 dolara kadar gerilemiş durumdaydı. 2020 yılının ikinci döneminde başlayan yükseliş çok sayıda küçük yatırımcının dahil olmasıyla sıra dışı bir duruma geldi ve olaylar da burada başladı.
Küçük Balık ile Balinanın Mücadelesi
Yatırım fonları, uygun durum oluştuğunda adına short stock (açığa satış) denilen bir yöntem ile borsa değeri düşük olan ve daha da düşeceğinin öngörüldüğü hisselerin sahiplerinden hisseleri ödünç alarak açığa satış pozisyonu oluştururlar. Ödünç aldıkları bu hisseleri satmaya başlayarak hissenin değerini düşürür ve daha sonra düşük fiyattan hisseleri geri toplayarak sahiplerine teslim eder aradaki farkın kâr olarak kendilerine kalmasını sağlar ve bu şekilde gelir elde ederler. Borsa dilinde düşüşe oynama denilen bu hareket, yüksek miktarda sermaye gerektirirken hisselerin değer kaybedeceği öngörüsü üzerinden kazanç sağlamayı mümkün kılar. Bu hareketin riski ise düşeceği öngörülen hissenin değerinin artması durumunda yatırımcıya artış oranına göre para kaybettirmesidir. Çünkü düşeceği beklenen hissenin artması durumunda hisse sahipleri hisselerini geri isteyebilir veya daha yüksek komisyon talep edebilirler. Hissedarlar, hisselerini geri istediğinde düşüşe oynayan yatırımcılar hisseleri yüksek fiyattan satın almak zorunda kalır bu durum da hisselerin değerinin daha fazla artmasına neden olur.
Hedge fonlarının yıllardır uyguladığı bu yöntem, karşılarına aynı güçte yatırımcı çıkamadığı için genellikle sorunsuz işlemekteydi. Ancak GameStop hisselerinde durum böyle olmadı. Malvin Capital adlı bir yatırım fonu, batma noktasına doğru ilerleyen GameStop şirketinin hisseleri üzerinde bu yöntemi uygulamaya karar vererek bir açığa satış pozisyonu oluşturdu. 17 dolar civarı hisse değerinden hisseleri ödünç almaya başlayan Malvin Capital, GameStop şirketinin temel analizi ve kendilerinin sermaye gücüne güvenerek hisseler üzerinde düşüşe oynadı. Her şey beklendiği gibi ilerlerken Reddit adlı internet sitesinin, kullanıcıların borsa işlemlerini tartıştığı bir alt grubu olan r/wallstreetbets grubundan bir kullanıcı GameStop hisselerinde yaşanan bu durumu fark ederek oluşturduğu başlık ile diğer kullanıcıların dikkatini çekti. Başlığı açan kullanıcı, Malvin Capital’e karşı short squeeze (kısa pozisyon sıkıştırması) yapılması yönünde bir nevi örgütlenme çağrısında bulundu. Grubun amacı, hisse değerinin düşmesine oynayan büyük yatırımcının karşısında yer alarak hisse değerini artırmak yani büyük yatırımcının short pozisyonunu bozarak zarar ettirmek. Ocak ayının ortalarında kısa sürede çok sayıda kullanıcı bu başlık altında organize oldu ve GameStop hisselerine alım emri girmeye başladı. Hızla yayılan bu örgütlenme daha fazla bireysel yatırımcının hisseye girmesine neden oldu ve hisselerin artmaya başlamasına neden oldu. 26 Ocak’ta Tesla CEO’su Elon Musk’ın Twitter hesabından Reddit’teki bu grubu paylaşarak “GameStonk!” yazması daha fazla bireysel yatırımcıyı olayın içine çekmeye başladı ve daha fazla alım emri girilmesine neden oldu.
Neticede fonun düşüş beklediği GameStop hisseleri devasa bir artış göstererek Ocak ayının sonlarına doğru 500 dolara varan pre-market değerlerine ulaştı. Aldığı short pozisyonu bozulan Malvin Capital, short pozisyonlarını kapattıklarını ilan etti. 12.5 milyar dolarlık bir fon olan Malvin Capital, birkaç gün içinde örgütlü küçük yatırımcıların hisselere saldırması nedeniyle yaklaşık 5 milyar dolar zarar etti. Borsa tarihinde ilk defa küçük balığın büyük balığı yediği bu olayda ödünç aldığı hisseleri yaşanan sıra dışı artış nedeniyle geri alamayarak sahiplerine teslim edemeyen Malvin Capital fonu battı.
Siyasilerin ve Büyük Oluşumların Duruma Tepkisi
Mevcut koşulların piyasayı bozduğunu iddia eden oluşumlar, manipülasyon yapıldığını ve borsada manipülasyon yapmanın yasak olduğunu söyleyerek siyasilere ve düzenleyici kurumlara duruma el atma çağrısında bulundu. Washington’un da gözünden kaçmayan olayda Beyaz Saray basın sözcüsü ABD Hazine Bakanı Janet Yellen'ın ve Başkan Joe Biden yönetiminin ekonomi ekiplerinin GameStop ve diğer yoğun kısa pozisyon alınan şirketler ile ilgili hisse senedi hareketlerini yakından izlediğini belirtti. ABD Menkul Kıymet ve Borsa Komisyonu (SEC) tarafından yapılan açıklamada kurumun "opsiyon ve hisse piyasalarındaki volatiliteyi aktif bir şekilde izlediği" ifade edildi.Temsilciler Meclisi Sözcüsü Nancy Pelosi ise son işlemlerin “ilginç” olduğunu söyleyerek ilgili kurumların olayı incelemesi gerektiğinin altını çizdi. Senato Bankacılık Komitesi’ne liderlik edecek olan Sherrod Brown, açıklamasında “Wall Street’teki insanlar kuralları sadece kendileri zarar gördüğünde ciddiye alıyor. ABD’li işçiler Wall Street sisteminin bozuk olduğunu yıllardır biliyorlar. Bedel ödeyen onlar. SEC’in harekete geçmesi ve Kongre’nin ekonominin sadece Wall Street değil, herkes için işlemesini sağlamasının zamanı geldi” şeklinde bir açıklama yayınladı.
ABD’de çok sayıda bireysel yatırımcı tarafından kullanılan ve komisyonsuz işlem yapmaya izin veren Robinhood isimli aracı platform 28 Ocak’ta gelen baskılara dayanamayarak GameStop hissesi üzerinde işlem yapılmasını durdurdu. Robinhood’un ardından Webull, Trading212 gibi benzer platformlar da GameStop hisselerine işlem yasağı getirdi. Ayrıca Blackberry, Nokia, AMC gibi GameStop’ta başlayan durumun yayıldığı şirketlerin hisselerine de işlem yasakları getirildi. Ayrıca Discord ve Reddit’te WallStreetBets kanalları kapatıldı. Getirilen bu yasakların ardından sosyal medyada örgütlenen insanlar, hedge fonları gibi serbest bir şekilde alım satım yapma hakkının insanların ellerinden alınmayacağını, getirilen bu yasakların sıradan yatırımcılar için adil olmayan bir dezavantaj yarattığını belirtiyor. Bu durumun serbest piyasanın ruhuna aykırı olduğunu savunan bireysel yatırımcılar, yasakların kaldırılması gerektiği görüşünde.
Bireysel yatırımcıların piyasayı ne ölçüde etkileyebileceklerini gösterdikleri bu olayda düzenleyici kurumlar böyle dalgalanmaların tekrar yaşanmaması için hedge fonlarının hareketleri ile ilgili düzenlemeler getirebilir ya da Reddit gibi platformlarda hisse senetlerini tartışan gruplara karşı önlem alınmasını gündeme getirebilir. Örgütlenmeyi öğrenen bireysel yatırımcılardan sonra ileride piyasada ne gibi hareketlenmelerin olacağı merak konusu.