Golyat, Davut’u iki ordunun arasında uzanan vadiye, savaşın kaderini belirleyecek göğüs göğse bir çarpışma için çağırırken; ‘Bana gel! Bedenini gökteki kuşlara ve kırdaki hayvanlara yem edeceğim!’1 diye seslendi. Davut ise, Golyat’ın beklediği gibi heybetli ve yiğit bir savaşçı değil, yalnızca bir çobandı.
New York’un meşhur Wall Street’ini dünyanın finans merkezi yapan NYSE(New York Stock Exchange)’de hayli düşük fiyatlardan işlem gören, henüz birkaç hafta öncesine kadar Amerika’da gençliğini geçirmemiş hemen hiçbirimizin adını dahi duymadığı Gamestop şirketinin hisseleri, neden bir haftadır her sabah manşet olmaya başladı? Bu, bazı (ben dahil:)) romantik Twitter’cıların bahsettiği gibi, “Wall Street Kurtları”na karşı verilen Davut ve Golyat hikayesi mi, yoksa bilmediğimiz başka karanlık oyunlar mı dönüyor?
Son bir aydır borsa forumlarını, geçtiğimiz hafta başından beri de tüm dünyayı delicesine meşgul eden Gamestop ($GME) hisse senetlerindeki anormal hareketliliğin niçin bunca tantanaya sebep olduğunu anlamak için, bir takım kulağa karmaşık gelen havalı borsa tabirlerinin yanı sıra, çerçeveyi bir parça daha geniş tutmamız ve öncelikle şirketi biraz anlamamız gerekiyor.
Gamestop 1984 yılında kurulmuş ve bilgisayar oyunları sektörünün altın çağıyla beraber yükselerek hemen hepsi ABD’de bulunan 5000’den fazla fiziksel dükkânda bilgisayar oyunları ve yan ürünlerini satarak uzun yıllar perakende oyun sektörünün liderliğini yapmış bir firma. Ancak, değişen çağa ayak uyduramayan Gamestop, dijital (internet üzerinden direkt bilgisayara indirilerek oynanan) oyunların fiziksel disklerde satılan oyunları domine etmesiyle beraber düşüşe geçti. Hisse fiyatlarındaki yıllar süren düşüş, pandeminin de tabuta son çivileri çakmasıyla zirveye ulaştı ve 2013 Kasım ayında 60 dolar seviyesinde değerlenen şirket hisseleri 2,5 dolara düşüyor.
Şirkete dair Wikipedia arkaplanını verdikten sonra, madalyonun bir de öbür tarafını çevirelim. Gamestop’un 2013’e kadar yükselerek süren, o tarihten 2019’a kadar da doğal sınırlarına ulaşarak düşüşe geçen iş modeli (geleneksel, fiziksel dükkanlarda satılan fiziksel bilgisayar oyunları ve ekipmanları) Nisan 2019’da atanan yeni CEO’su George Sherman liderliğinde yepyeni bir form almak üzereydi. Şirket, kendisini bir ‘Gamer Community’ olarak yapılandırmak istiyordu. Öte yandan 2020 yılında yepyeni iki oyun konsolu gelecek (Playstation 5 ve Xbox Series X) ve piyasadaki bu hareketlilik işleri toparlamaları için önlerine çok önemli bir fırsat sunacaktı. Öte yandan, fiziksel oyun disklerinin online satışına ağırlık vermek isteyen şirket Avrupa’daki tüm şubelerini kapatacak, ve 2021 itibariyle ABD ve Kanada genelinde toplam 2000 şubesiyle hizmet vermeye devam edecekti.
Rod Alzmann ve Keith Gill (Youtube’da kendisine The Roaring Kitty mahlasından ulaşabilirsiniz) gibi bireysel yatırımcılar -ve aynı zamanda Gamer’lar, burası önemli- Gamestop’daki bu umut verici hareketliliğin farkına varıp, yatırımlarını 2019 yazından itibaren yapmaya başlamışlardı. Tüm bu Gamestop hikayesinin başrollerinden birisi olan Rod Alzmann’ın kendi yatırım kararını nasıl aldığını ve işlerin bu noktaya geldiğini, Bloomberg’in Odd Lots Podcast’inin son bölümünde (How to Make the Score of a Lifetime on GameStop) detaylıca anlatmış, meraklılarına muhakkak tavsiye ederim.
Ancak, hikayemizin Golyat’ı olan Melvin Capital burada devreye girdi ve 2019 yılının ortalarından itibaren GameStop’un bu dönüşümü başaramayacağını tahmin ederek, şirket hisselerinin düşeceği varsayımıyla borsa işlemleri yapmaya başladı.
Teknik tabirlere olabildiğince az girmek istiyorum ve eminim ki bu meseleleri benden çok daha güzel ve basitçe anlatacak çok sayıda insan vardır. Ancak yine de kendimi tutamayarak açığa satmanın -yani şirket hisselerinin düşeceğini öngörerek borsa işlemleri yapmanın- ne olduğunu özetlemek isterim:
Varsayalım Hisarüstü Börekçisi’nin 100 lira değerinde tek bir adet hissesi var, eski moda kağıt hisselerden, hisse kimin elindeyse Börekçi de onun oluyor. Ve bu hissenin şu anki sahibi Nafi Bey, satmaya da niyeti yok. Melih isminde bir tüccar ise Nafi Bey’e gelip ‘O hisseyi altı aylığına bana kirala, altı ay sonra ben sana hisseni geri vereceğim’ diyor. Nafi Bey de bu teklifi kabul ediyor. Melih, bir kaç ay içerisinde Börekçi’nin karşısına açılacak olan Burger King’in hissenin değerini düşüreceğinden emin olduğu için bu hisseyi alır almaz gidip Berkcan’a 100 liraya satıyor. Kafasında, altı ay sonra artık eskisi kadar para etmeyen Börekçi hissesini Berkcan’dan 50 liraya geri alıp Nafi Bey’e vermek, 50 lirayı da cebe atmak var. Berkcan da tam tersine, 6 ayın sonunda Börekçi’nin daha da değerli bir yer olacağına inanıyor, bugün 100 lira ödemekten gayet memnun.
Melvin Capital de, tam olarak Melih gibi bu hisselerden bol bol kiralayarak piyasada isteyenlere satıyor, düşeceğinden çok emin. Piyasadaki diğer tüccarlar da Melvin Capital’in bu hareketlerini görüp ‘Bu adam akıllı adamdır, milyarlarca dolar yönetiyor, işini şansa bırakmaz. Düşecek diyorsa kesin düşer’ diyerek, Gamestop hisselerinin daha da düşmesine neden oluyorlar.
Öte yanda da, Rod Alzmann ve Keith Gill gibi bir takım küçük yatırımcılar derslerine çalışmış; Melvin öyle dediyse kesin öyledir demiyorlar ve şirketin mali durumundan, gelecek planlarından, ve kendi gamer alışkanlıklarından (örneğin bahsettiğim Podcastte Rod Alzmann, oyuncuların aslında fiziksel oyunu tercih etmeye çok yatkın olduklarını, ve yeni konsolların piyasaya çıkmasıyla ikinci el oyun değişimlerinin de çok hızlanacağından bahsediyor, ki GameStop’un bu ikinci el piyasasında da planları ve aksiyonları mevcut) yola çıkarak şirketin mevcut değerinin olması gerekenden çok çok düşük -Nisan 2020’de $2,57- olduğunu söylemeye başlıyorlar.
Rod ve Keith her ne kadar gerçekten çok zeki ve eğitimli yatırımcılar da olsalar, etkileri ancak erişebildikleri kitle ile sınırlı maalesef, Melvin Capital gibi şirketlerin etki gücüne -yaklaşık 7 Milyar USD’lik bir fon yönetiyor Melvin- ulaşmaları mümkün değil-di, internet icat olup mertlik bozulana kadar.
Ve bu hareketlilik, ilk olarak wallstreetbets isminde bir reddit forumunda Keith Gill(The Roaring Kitty) öncülüğünde başlıyor.
Tam burada, bence çok ama çok önemli bir noktaya değinilmesi gerekiyor. Neoliberal ekonominin at koşturduğu geç 20. Yüzyılda doğmuş neslimize verilmiş çok büyük bir vaat var; ve bunların en önemlileriden birisi de ‘Etkin Piyasalar Hipotezi’. Belki de ilk kez duyduğunuz bu hipotez, son kırk yılın dünya ekonomisine yön veren en önemli kabullerden birisi ve hepimizin buna inanması bekleniyor.
Haddinden fazla basitleştirirsek, Etkin Piyasalar Hipotezi bize, borsalarda değerlenen her şirketin, olabilecek en doğru fiyatı bulduğunu ve o seviyeden değerlendiğini söylüyor. Zira, tüm bilgiler ortada ve elimizde mevcut bilgilerle bize kâr ettirebilecek aksiyonları çoktan almış olmamız gerekir. Bu kabul ve etrafında şekillenen finansal dünya, her günümüzü şekillendiriyor dersem abartmış olmam sanıyorum. Bunun o kadar da doğru olmadığını hemen herkes bilse de oyunun vadettikleri çok büyüktü, herkes oynamaya devam etti.
Everybody knows that the dice are loaded
Everybody rolls with their fingers crossed2
Wallstreetbets kullanıcıları da tam olarak bunu talep etti piyasalardan; yani on yıllardır inanmaları istenen, ancak herkesin hileli olduğunu bildiği bu kuralın bu sefer bize vaat edildiği gibi işlediğini görmek istediler. Çeşitli göstergelerin hepsi -yani piyasada mevcut bilgiler- GameStop’un hisselerinin daha değerli olması gerektiğini söylerken, Melvin Capital aksine inandığı için ve herkesi de buna inanmaya ikna edebildiği için, GameStop batmaya doğru sürükleniyordu. Ve beraberinde dersine çalışmış, bileğinin hakkıyla yatırımını yapmış küçük yatırımcılar da batıyordu.
GameStop hisse fiyatları wallstreetbets sayfasında gündem olmaya devam ettikçe, hisseye inanan kullanıcıların sayısı da artmaya başladı, seslerini duyurabilecek noktaya gelmeye ağustos ayının sonlarında başladılar. Sanırım bu noktada değinilmesi gereken bir diğer ilginç nokta da GameStop’un yatırımcılar için taşıdığı duygusal anlam. Biz Türk gençleri için hiçbir şey ifade etmese de 70’li yılların başlarından itibaren doğmuş tüm Amerikalıların çocukluğunda ve gençliğinde yer etmiş bir şirket GameStop. Birden fazla jenerasyonun çocukluğuna dair güzel anılarla eşleştirdiği bir yer GameStop şubeleri -ki o jenerasyonlar bu yatırımları yapan yatırımcılar oldular artık. Şu resim gibi memeler hiç de nadir değil internette:
Konuyu Ninja Kaplumbağalar’a kadar dağıtabileceğimi ben de bilmiyordum. Özür dileyerek artık geçen hafta ne olduğunu anlatmam gerekiyor sanırım.
Berkcan, Melih’in aksine gerçek bir Hisarüstü Mahallesi sakiniydi ve yeni açılacak Burger King’in Hisarüstü Börekçisi’ne hiçbir zarar vermeyeceğinden emindi. Hatta, mahallelerine gelecek olan bu zincir mağazadan hoşnut olmayan komşularının Börekçi’ye daha da çok gideceğinden emindi ve 100 liraya Börekçi hissesini neşe içinde almıştı. Melih de hatasını çok geçmeden fark etti. Burger King sinek avlıyor, Börekçi ise dolup taşıyordu. Nafi Bey’e borcu olan hisseyi vadesi geldiğinde 100 liraya geri alamayacağını fark etmeye başlamıştı. Sağda solda Börekçi’nin dandik Sanayağ kullandığına ve poğaçalarının nasıl da mide yaktığından bahsetmeye başladı Melih.
Wallstreetbets’deki hareketlilik ve GameStops’un mali tablolarına artan güven, aralık ayının sonunda şirketin hisselerini $20 seviyesine çıkarttı -Nisan ayına göre neredeyse %900 bir artış vardı ve bu artık Melvin Capital için alarm çanlarının çalmaya başladığını gösteriyordu. Artık artan her bir yüzde, Melvin Capital’in açık pozisyonlarını kapatmak için daha da zarar edeceği anlamına geliyordu. Ve, bir takım haber sitelerinde GameStop’da işlerin yolunda gitmediğine dair ufak tefek haberlerin çıkmaya başladı. Bir taraftan da Melvin Capital yükselen hisseleri fırsat bildi ve açık pozisyonlarını daha da artırdı -hisse fiyatlarının nasılsa düşeceğine çok inanıyorlardı.
Ancak wallstreetbets komünitesi bunu hiç de hoş karşılamadı. Kendini büyük oyuncuların karşısında ezilirken görmekten sıkılan yüz binlerce kullanıcı, GameStop’la daha da ilgilenmeye başladı ve bu hareketlilik hisseleri yukarı ittikçe, savaş meydanında daha da çok kan dökülmeye başladı. Bir yandan bu yapılanın manipülasyon olduğuna dair haberlerle yükseliş engellenmeye çalışılırken, modern çağ peygamberlerinden Elon Musk’ın 26 Ocak akşamı attığı tweet’le ortalık karıştı ve şirket hisseleri inanılmaz seviyelerde yükselmeye başladı.
27 Ocak Çarşamba günü, Melvin Capital’in tüm açık pozisyonlarını büyük zararlarla kapattığı ve GameStop’da artık herhangi bir kontratı olmadığı haberinin birden çok haber sitesine aynı anda düşmesi, yatırımcıları ancak ‘büyük oyun’a biraz daha ikna etti ve bu lunapark treni’ne cebindeki 200-300 dolar parayla atlayan milyonlarca insan, 8 ay önce $2,57, 1 hafta önce $20 olan hisse fiyatlarını 200 doların üzerine taşıdı.
Melih’in dedikodularına inanmayan mahalle halkı, Burger King’e prim vermedi ve Börekçi’ye daha da sahip çıktılar. Altı aylık süresi dolduğunda Melih, Nafi Baba’ya borcunu ödemek üzere hisseyi almak istediğinde Berkcan ondan 5000 lira istedi, Melih de el mahkûm 5000 lirayı Berkcan’a ödeyerek hisseyi geri aldı.
28 Ocak Perşembe GameStop hisseleri 195 dolardan günü tamamladığında, iş çığırından çıkmıştı. 29 Ocak günü başta Robin Hood, bir sürü aracı kuruluşun GameStop hisselerini alım-satıma kapattığı haberiyle ortalık iyice karıştı ve daha da hırslanan reddit’çiler hisseyi 400 doların dahi üzerine taşıdılar. Bu noktadan sonra artık herkes GameStop’un o kadar para etmeyeceğini ve ödedikleri tutarların çoğunu kaybedeceklerini bilyordu. Ama Wall Street’e duyulan öfke baskın geldi, para kaybedeceğini bile bile milyonlarca insan, Melvin Capital’e zarar vermek ve Wall Street’teki açgözlü finansçılara hadlerini bildirme keyfini -ücrete binaen- tadabilmek için GameStop hissesi almaya devam etti.
……..
Bu hikâyeden çıkartılabilecek onlarca ders var muhakkak. Ancak daha da önemlisi, değişen çağın bir başka habercisiydi GameStop. Artık devir devlerin değil, eline sapanını alan çobanların devri. Attığı adımla yerleri titreten, herkesin zorbazlığından ve acı kuvvetinden haberdar olduğu devlerin kelleleri kopartıldığında, ortalığı eli sapanlı yüzlerce çoban mı alacak? Yoksa, kölelerinin tüm sapanlarını wifi’dan kontrol eden ve istediğinin sapan lastiğinin düğümünü çözebilen yeni Saul’ler mi girecek hayatımıza?
Golyat, devasa bir savaşçıydı, Davut ise elinde cılız sapanıyla bir çoban. Ancak hikâyeyi Golyat’tan dinleyebilseydik eğer, farklı anlatırdı muhakkak; ‘Er meydanında dövüşmek eski adet artık, sapan çıktı, mertlik bozuldu’.
Ömer Faruk Engin
1 | İncil, Samuel 17. Erişim linki: https://incil.info/kitap/sa1/17 erişim tarihi: 31.01.2021
2 | Leonard Cohen, Everybody Knows