Bölgedeki Son Durum
Ukrayna ve Rusya arasındaki savaş hali ve gerginliğin tarihçesini, coğrafyamızda yaşayan muhtemelen herkes gayet iyi biliyordur. Son yıllarda tüm Dünya’nın gözü bu coğrafyada. Daha evvelinde doğal gaz ve diğer siyasi krizlerin ardından 2014 yılında Kırım’ın yasa dışı şekilde ilhak edilmesi, daha sonra Luhansk ve Donetsk’de başlayan savaşla ilişkiler kopmuştur. İşin özünde Ukrayna’nın Rusya etkisinden çıkması ve diğer etkenler olsa da geldiğimiz nokta hiç iç açıcı değildir. Ukrayna’nın doğuda Rusya destekli ayrılıkçı gruplarla mücadelesiyle birlikte, bazı dönemlerde “Rusya ile Ukrayna’nın direkt savaşı” ihtimali gündeme gelmiştir. Bu ihtimal, bugünlerde daha önce hiç olmadığı kadar gerçekçidir. Buna sebep olarak bölgede tansiyonun artması, Rusya ve Ukrayna kuvvetlerinin sınırlara yığınak yapması, iki tarafın da kışkırtıcı demeçleri ve diğer gelişmelerin yaşanması söylenebilir. Rusya son 2 yılda defalarca kez askeri yığınak yaparak göz dağı vermiştiyse de şuanki gerginlik diğer hepsinden daha ciddi boyutta. Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski’nin “1 aralık tarihinde kendisine karşı Rusya destekli darbe yapılacağını” iddia etmesiyle durumlar daha da karmaşık hal aldı1.
Batı yöneticileri siyasi açıklamalarla Ukrayna’ya desteklerini gösteriyorlar, lakin savaş durumunda sahada olacaklarını eminlikle söylemek zor. Rusya’nın Ukrayna konusunda böyle kararlı ve saldırgan olmasının ana temeli, Rusya’nın “Novorossiya” planıyla ilgili. Peki “Novorossiya” nedir?
Batı yöneticileri siyasi açıklamalarla Ukrayna’ya desteklerini gösteriyorlar, lakin savaş durumunda sahada olacaklarını eminlikle söylemek zor. Rusya’nın Ukrayna konusunda böyle kararlı ve saldırgan olmasının ana temeli, Rusya’nın “Novorossiya” planıyla ilgili. Peki “Novorossiya” nedir?
Rusya'nın Novorossiya Planı
Rusçadan tercümede “Yeni Rusya” anlamına gelen Novorossiya, 2014 yılında Luhansk ve Donetsk’de bulunan ayrılıkçıların kurdukları sözde “Luhansk Halk Cumhuriyeti” ve “Donetsk Halk Cumhuriyeti”nin birleşimiyle kurulmuş olan bir konfederasyondur.
Uluslararası arenada herhangi bir tanınırlığı olmayan bu oluşumla ilgili Rusya’nın planları farklı. Rusya’nın ana amacı, kuzey Karadeniz sahillerindeki Ukrayna toprakları ve doğu Ukrayna’yı da kapsayan daha büyük bir Rus devleti oluşturarak bu bölgeleri hakimiyet altına almak. Bu plan için “Novorossiya Konfederasyonu” en uygun oluşum. Rusya’nın bunu yapabilmesi için uygun yerel altyapısı da mevcut. Çünkü iddia edilen “Novorossiya” bölgesinnin nüfusunun büyük çoğunluğu Rusça konuştuğu gibi, siyasi olarak da Rusya’ya yakınlık gösteriyor. Böyle bir işgali gerçekleştirmek Rusya için bazı noktalarda siyasi hırstan ziyade bir gereksinim. Bu gereksinimler ve Ukrayna’nın neden işgal edilmek istendiği aşağıdaki kısımlarda belirtilecektir.
Uluslararası arenada herhangi bir tanınırlığı olmayan bu oluşumla ilgili Rusya’nın planları farklı. Rusya’nın ana amacı, kuzey Karadeniz sahillerindeki Ukrayna toprakları ve doğu Ukrayna’yı da kapsayan daha büyük bir Rus devleti oluşturarak bu bölgeleri hakimiyet altına almak. Bu plan için “Novorossiya Konfederasyonu” en uygun oluşum. Rusya’nın bunu yapabilmesi için uygun yerel altyapısı da mevcut. Çünkü iddia edilen “Novorossiya” bölgesinnin nüfusunun büyük çoğunluğu Rusça konuştuğu gibi, siyasi olarak da Rusya’ya yakınlık gösteriyor. Böyle bir işgali gerçekleştirmek Rusya için bazı noktalarda siyasi hırstan ziyade bir gereksinim. Bu gereksinimler ve Ukrayna’nın neden işgal edilmek istendiği aşağıdaki kısımlarda belirtilecektir.
Olası İşgalin Nedenleri ve Amaçları: Kırım'ın Su Sorunu
2014 Senesinde Kırım’da yapılan ve hiçbir tanınırlığı olmayan sözde referandum ile Rusya, Kırım’ı ilhak ettiğini açıkladı. Bu gelişmeden sonra Rusya Kırım ile birlikte kuzey Karadeniz’de kendi alanını genişlettiği gibi Ukrayna’yı üç taraftan çevrelemiş oldu (Rusya, Kırım ve Belarus). Bu yasa dışı ilhaktan sonra doğuda ayrılıkçı çatışmaların yaşanmasıyla Ukrayna için tarihin yeni sayfası açıldı. Lakin yaşanan ilhakla birlikte Kırım’ın tüm sorunları çözüme kavuşmamıştı ve yarımadayı yepyeni sorunlar bekliyordu. Bu sorunların temelinde su problemi vardı. Yarımada Ukrayna anakarasına bağlantılı olarak suyunu temin ediyordu. Bu teminat, 1975 senesinde yapımı tamamlanmış “Kuzey Kırım Kanalı” sayesinde gerçekleştiriliyordu. Kanal suyunu Herson vilayetinden alıyor ve Kırım’daki ihtiyaçları gidermede yardımcı oluyordu. İlhaktan sonra Ukrayna yönetimi kanal vasıtasıyla giden suyu büyük ölçüde kesti. Bu kesintiyle birlikte Kırım’da halkın su sorunu baş göstermeye başladı. Sorunun ciddileşmesinden sonra Rusya, meseleyle ilgili alternatif çözümler aramaya başladı. Kırım’ın doğusunda kanaldan gelen suyu depolamak için Nijnegorski Rezervuarı inşa edilse de sorunun tamamen hallolduğu söylenemez. İstatistiklere göre 2013 yılında (işgalden önce) Kırım’daki toplam tarım alanı 130.000 hektar iken, 2017’de bu sayı 14.000’e kadar düştü2. Bu sert düşüş Kırım’daki su sorununun boyutunu gözler önüne seriyor. Rus yönetimi resmileri bu krizin ciddiyetini inkar etse bile kapalı kapılar arkasında buna gerçek çözüm aranıyor. Sorunu tamamen ortadan kaldırmak Kuzey Kırım Kanalı’nın tamamını ve kanalın kaynağını kontrol etmekten geçiyor. Ukrayna yönetimi ve ordusu da bu meselenin ciddiyetini farkediyor ve buna esasen hazırlıklar yapıyor. Ordunun yaptığı son tatbikatın Herson’da olması bunun en büyük örneği3. Olası savaşta ana saldırılardan birinin bu hattan- Kırım üzerinden olması istisna edilmiyor. Rusya’nın tasarladığı Novorossiya’nın Herson vilayetini de kapsıyor olması bu senaryoyu güçlendiriyor. Kırım’daki su sorunu ve altyapı halledilmediği müddetçe hem yarımadada hem de tüm Rusya’da ilhakı destekleyenlerin sayı azalacaktır. Yarımadadaki diğer etnik grupları –özellikle Kırım Tatarlarını- baskıyla sindirmeye çalışan Rusya, burada bulunan Rusların desteğini kaybetmeyi göze alamaz. Kırım’ın su meselesine ek olarak bugünlerde Avrupa gündeminin ana başlıklarından olan doğalgaz hatları da Ukrayna’yı Rusya için cezbedici bir hedefe çeviriyor.
Doğalgaz Hatları
Rusya’dan Avrupa’ya doğalgaz taşınmasında Ukrayna uzun yıllar boyunca tranzit olarak kullanılmıştır. Bu kullanım günümüzde de devam etse de Rusya yeni alternatifler oluşturma ve arama çabasını sürdürmektedir. Kuzey Akımı (Nordstream), Türk Akımı (Turkstream) gibi alternatifler Ukrayna’yı tranzitlikten mahrum bıraksa bile hala en önemli doğalgaz hatları bu ülkeden geçiyor. Ukrayna her ne kadar Rusya ile kapalı savaş durumunda olsa da bu tranzit halinin sürmesini istiyor. Çünkü doğalgazın kendi ülkesi üzerinden geçmesi maddi olarak Ukrayna’ya ciddi kaynak oluşturuyor. Bu durum, Rusya için maddi zarar anlamına geliyor. Alternatifler farklı bir çözüm modeli sunsa da (Macaristan’a gaz tedarikinde Ukrayna tranzitini kullanmak yerine Türk Akım’ı kullanmak gibi4) Ukrayna’daki önemli doğalgaz hatlarını ele geçirmek daha etkili bir çözüm. Çünkü Rusya, Ukrayna ve AB ile olan üçlü gaz tedarik anlaşmalarının şartlarına uymakla yükümlü. Novorossiya dahilinde kalan kısımdaki boru hatlarıyla Rusya, Moldova’ya ve Romanya’ya giden boru hatlarına aracı olmadan direkt kontrol sağlayabilir. Kış mevsiminde doğalgaz tedarikini “silah” olarak kullanan Rusya için bu hem stratejik, hem de maddi avantaj demek. Aynı zamanda kuzeyden Kırım’a inen doğalgaz boru hattının da tamamen Rusya kontrolüne geçmesiyle Kırım’ın durumunun bu açıdan iyileşmesi mümkün. Ukrayna kaynaklar konusunda sadece tranzit olma özelliği taşımıyor. Ukrayna’da bulunan rezervler de Rusya’nın iştahını kabartmakta.
Ukrayna'nın Yeraltı Kaynakları ve Keşfedilmemiş Yataklar
Ukrayna yeraltı kaynakları açısından Dünya’nın en zenginleri arasında olmasa da mevcut serveti, ülkedeki madenciliğin gelişmesini sağlamıştır. Ülkede bakır, demir, lityum, altın, titanyum, uranyum gibi değerli madenler bulunmaktadır. Ukrayna’nın Novorossiya kısmında da demir, altın, elmas ve diğer önemli yeraltı zenginlikler bulunuyor (Bak- Sayfa 10). Ukrayna ekonomisi için kilit sayılan endüstri şehirleri Novorossiya dahilinde ve olası bir savaşta işgal tehlikesi yaşayacaklar. Sözkonusu kaynaklar Rusya’nın zenginliği için önemli. Bu zenginliklerden daha da önemli olan servet, Ukrayna’daki henüz keşfedilmemiş yeraltı zenginlikleri. Amerika Birleşik Devletleri Jeoloji Araştırmaları Kurumu (USGS)’nin 2010 senesi araştırma raporuna göre Ukrayna’da bulunan Dnieper-Donets havzasında henüz keşfedilmemiş 84 milyon barel petrol, 4,7 trilyon fit küpten fazla doğalgazın olduğu tahmin ediliyor.5 Dnieper-Donets havzasının bir kısmı Novorossiya dahilinde bulunuyor. Fosil yakıtlardan feragat eden çevreci ekonomi anlayışını şimdilik reddeden Rusya için bu yeraltı zenginlikler hayati öneme sahip. Böyle bir işgali önemli kılan siyasi sebepler de mevcut. İşgal, Rusya’yı doğu Avrupa’da çok daha etkin konuma getirebilir.
NATO İle Yeni 'Cephe'
Novorossiya konumun önemi itibarile sadece Karadeniz’in kuzeyini kaplamıyor; Aynı zamanda bir NATO ve AB üyesi olan Romanya ile sınırda bulunuyor. Bu bölgenin Rusya egemenliği altına girmesi, başta Romanya ve Moldova olmak üzere tüm Batı için tehdit oluşturuyor. NATO ve ABD’nin Karadeniz’deki en önemli üs noktalarından birisi olan Romanya, böyle bir genişlemeden sonra ittifak dahilinde önemini artıracak. Bu nokta doğalgazdan sonra Rusya’nın diğer bir silahı olan yasadışı göçmenler için de Avrupa’ya giriş alternatifi olabilir. Bu açıdan bakıldığında Rusya’nın Ukrayna’ya Novorossiya bölgesini zaptetme amaçlı müdahale etmesi, Batı için ciddi bir tehdit oluşturuyor. Bölgedeki diğer bir tehdit ise Moldova için geçerli. Rusya’yla uzun süredir sorunlar yaşayan bu ülke, Novorossiya’nın oluşumundan sonra ciddi bir tehditle yüzleşecek.
Transdinyester ve Moldova
SSCB’nin dağılmasından sonra tek taraflı bağımsızlığını ilan eden Transdinyester Sosyalist Cumhuriyeti, Sovyet modeli komünizmle yönetilmektedir. Resmi tanınırlığı olmayan bölge yönetimi, Rusya’ya ilhak olmayı hedeflemektedir. Her 3 kişiden 1’inin asker olduğu bu garip yapının varoluş güvencesi, 1.500 Rus Barış Gücü askerindedir. Bölgedeki Rusya etkisi ve Rus ordusunun varlığı, Moldova’nın müdahalesini imkansız kılıyor. 2020’de Moldova’da yapılmış cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Maia Sandu’nun “Rusya destekli” olduğu bilinen İgor Dodon’u yenerek koltuğa oturması, Moldova ve Transdinyester için yeni bir sayfa açtı. Olası Novorossiya işgalinde Transdinyester’in etkin rol oynaması kuvvetle muhtemel. Ukrayna’ya ana saldırıların kuzeyden, doğudan ve güneyden geleceği bildirilse de, Transdinyester’de bulunan yönetimin ve Barış Gücü’nün ani saldırısıyla Ukrayna için yepyeni cephe açılabilir. Transdinyester’in Ukrayna’nın en stratejik ve kilit şehirlerinden olan Odessa’ya yakın olması, bu tehlikeyi kritik noktalara çıkartıyor. Rusya’ya olan sadakatini “ilhak referandumları” ile gösteren Transdinyester, Novorossiya sayesinde Rusya ile sınırdaş olduktan sonra bu isteğini gerçekleştirebilir. Moldova yönetimini yavaş yavaş elinden kaybeden Rusya, sahadaki hamlelerle bu ülkeyi kuşatarak baskı altına alabilir.
Rusya’nın olası müdahalesiyle dengeler herkes için altüst olacak. Bunu en çok hissedecek olan Ukrayna olacaktır. Olası Rusya-Ukrayna savaşında sadece Novorossiya bölgesinin işgal edilmesi senaryosu esasında ilerlendiğinde, Ukrayna’nın sarsılmaz yaralar alacağı ve ekonomisinin tamamen mahvolacağını söylemek mümkün. Tüm deniz sahillerini kaybedecek olan Ukrayna, ana üretim şehirlerini kaybedeceği için her anlamda batıya bağımlı hale gelecektir.
Rusya’nın olası müdahalesiyle dengeler herkes için altüst olacak. Bunu en çok hissedecek olan Ukrayna olacaktır. Olası Rusya-Ukrayna savaşında sadece Novorossiya bölgesinin işgal edilmesi senaryosu esasında ilerlendiğinde, Ukrayna’nın sarsılmaz yaralar alacağı ve ekonomisinin tamamen mahvolacağını söylemek mümkün. Tüm deniz sahillerini kaybedecek olan Ukrayna, ana üretim şehirlerini kaybedeceği için her anlamda batıya bağımlı hale gelecektir.
Olası İşgalin Ukrayna'ya Etkileri
Olası işgalin Novorossiya’yı kapsayacağını farzedersek, Ukrayna en büyük 2-6 Şehrini kaybedecek. Bunlar Odessa, Harkov, Dnipro, Donetsk ve Zaporojiya şehirleridir. Bu şehirlerden en etkilisi Odessa. Liman ve endüstri kenti olması dolayısıyla Ukrayna’nın şah damarı olarak nitelendirilebilir. Ukrayna`nın en önemli limanı olan Odessa limanı, yıllık 43 milyon tonluk devir hacmine sahip. Bu devrin 25 milyonu doğalgaz, petrol ve diğer yakıtlar üzerine6 Ukrayna ihracat ve ithalatının ciddi kısmını başta Odessa limanı olmak üzere Karadeniz’den yapıyor. Novorossiya’nın zaptı, Ukrayna’nın Karadeniz’den ve buranın ticaretinden tamamen mahrum kalması anlamına gelmekte. Ukrayna’nın deniz üzerinden yaptığı ticarette Karadeniz’e bağlı Azak denizi’ndeki limanların da büyük önemi var. Bu
limanlardan en önemlisine ev sahipliği yapan Mariupol kenti, aynı zamanda Ukrayna’nın önemli sanayi merkezlerinden birisi. 2018 yılında Rusya’nın Azak Denizi’nde başlattığı ablukayla Berdyansk ve Mariupol limanlarının yıllık devir hacmi azalsa da (Mariupol Limanının Kargo döngüsü 7,6 Milyon tondan 5,9 milyon tona gerilemiştir7) stratejik önemini korumakta. Novorossiya’nın savaşla işgali durumunda Azak Denizi Rusya’nın iç denizine dönüşecek ve Rusya buradaki tüm haklara sahip olacak. Azak’ın en stratejik kentlerinden olan Mariupol’un sanayi merkezinin Rusya’ya geçmesi, Ukrayna için ağır bir darbe olacaktır. Bu şehirde bulunan 50’den fazla sanayi noktası, Ukrayna ekonomisine büyük katkı sağlıyor.
Ukrayna’nın en büyük 2. Metalurji fabrikası olan İliç Demir Çelik Çalışmaları, Ukrayna’nın en çok brüt gelire sahip 3. Metalurji şirketi olan Azovstal, Ukrayna’nın en büyük makine üretim şirketi olan Azovmaş ve Azov Gemi Tamiri Fabrikası gibi dev fabrika ve üretim şirketleri Mariupol kentinde bulunuyor. Mariupol’un Donetsk’e ve Rusya’ya yakın olması dolayısıyla olası saldırı durumunda ana hedeflerden biri olacak. Azak’ı çevreleyen Rusya, Mariupol’u rahatlıkla bombalayabilir. Bununla birlikte yakın olması dolayısıyla şehrin Donetsk’teki ayrılıkçı güçlerin kara saldırılarına da maruz kalması muhtemel (2015 senesinde Donetsk’ten Mariupol’e roketli saldırı gerçekleştirilmiş; saldırı sonucunda 30 kişi ölmüş, 100’den fazla insan yaralanmıştır8).
Mariupol’de işlerin durması, dahası şehrin kaybedilmesi Ukrayna ekonomisi ve devletine onarılmaz hasarlar verecek. Böyle kilit bölgelerin kaybedilmesi, Ukrayna’nın ekonomisini çökertme noktasına getirebilir. Kırım’ın ilhakı ve ardından doğuda çıkan çatışmalar döneminde (2014’ten 2016’ya kadar) GSYİH neredeyse yarı yarıya azalmıştı (183,3 Milyar dolardan 91,03 Milyar dolara). Bu kaybı Ukrayna günümüzde hala tam olarak onarabilmiş değil. Çok daha büyük ve stratejik kayıpların yaşanabileceği bir savaşın sonucunda Ukrayna, ekonomik bağımsızlığını tamamen yitirme riskiyle karşı karşıya kalabilir. Böyle bir işgal durumunda Ukrayna’nın karşılaşacağı bir diğer risk göçler olacaktır. Novorossiya’daki Ukrayna vatandaşlarının büyük kısmı Rusça konuşarak Rusya’ya yakınlık hissetse de bunun aksini düşünen yüzbinlerce insan var. Olası savaşta harbin kötü koşulları ve işgaller yüzünden onbinler, hatta yüzbinlerce insan kendi evini terkederek Ukrayna’nın batısına yahut Avrupa’ya göç edebilir. Böyle bir kaotik ortamda Ukrayna idaresi kriz yönetimini doğru yapamazsa, ülkede başkaldırılar, radikalleşmeler ve dahası çete faaliyetleri artar. Böyle bir durumda Ukrayna’yı iç karışıklık bekleyebilir. Ukrayna yönetimi her türlü ihtimal ve senaryoya esasen soğukkanlı planlamalar yaparak en kötü ihtimalde olası kaosu önleyebilir. Rusya olası savaşta Novorossiya haricini, yani Ukrayna’nın batısını da işgal edebilir. Lakin böyle bir durumda bölge çok daha karmaşık bir hal alacaktır. Milliyetçi ağırlıklı olan Ukrayna’nın batısı, Rusya’nın saldırısında yerel
direniş gösterebilir. Buna ek olarak olası bozgunda binlerce değil, milyonlarca Ukrayna vatandaşı Avrupa’ya akın edebilir. Belarus’tan AB’ye sokulmak istenen yasa dışı göçmenler için oldukça sert adımlar atan Batı, “davetsiz” milyonların gelişini kabul etmeyecektir. Bu noktada Avrupa’nın müdahale etme zarureti doğar ve bu durum Rusya ve dahası tüm Dünya için iyi sonuçlanmaz. Aynı zamanda daha fazla işgal savaşın uzaması, daha fazla teçhizatın, askerin ve kaynağın harcanması anlamına gelir. Bu faktörleri göze aldığımızda olası bir savaşta Rusya’nın Novorossiya ile yetinebileceğini söylemek mümkün. Rusya (Olası Novorossiya işgalinde) batıda kalan Ukrayna’nın Avrupa’ya tam entegresine göz yumabilir ve yahut Kiyev’e doğrudan müdahale ederek orada kendi tesiri altında tutabileceği bir hükümet oluşturmaya çalışabilir. Kiyev şehrinin Belarus’a yakınlığı, buradan başkente ani müdahalenin mümkünlüğünü gösteriyor. Artık bir “İttifak Devleti” üyesi olan Belarus, olası bir savaşta Rusya’yı destekleyeceğini ilan etti9. Batıda bağımsız Ukrayna’nın kalmaya devam etmesi, Rusya için Batıdan gelebilecek olası tehditlere karşı bir tamponun oluşması anlamına geliyor.
limanlardan en önemlisine ev sahipliği yapan Mariupol kenti, aynı zamanda Ukrayna’nın önemli sanayi merkezlerinden birisi. 2018 yılında Rusya’nın Azak Denizi’nde başlattığı ablukayla Berdyansk ve Mariupol limanlarının yıllık devir hacmi azalsa da (Mariupol Limanının Kargo döngüsü 7,6 Milyon tondan 5,9 milyon tona gerilemiştir7) stratejik önemini korumakta. Novorossiya’nın savaşla işgali durumunda Azak Denizi Rusya’nın iç denizine dönüşecek ve Rusya buradaki tüm haklara sahip olacak. Azak’ın en stratejik kentlerinden olan Mariupol’un sanayi merkezinin Rusya’ya geçmesi, Ukrayna için ağır bir darbe olacaktır. Bu şehirde bulunan 50’den fazla sanayi noktası, Ukrayna ekonomisine büyük katkı sağlıyor.
Ukrayna’nın en büyük 2. Metalurji fabrikası olan İliç Demir Çelik Çalışmaları, Ukrayna’nın en çok brüt gelire sahip 3. Metalurji şirketi olan Azovstal, Ukrayna’nın en büyük makine üretim şirketi olan Azovmaş ve Azov Gemi Tamiri Fabrikası gibi dev fabrika ve üretim şirketleri Mariupol kentinde bulunuyor. Mariupol’un Donetsk’e ve Rusya’ya yakın olması dolayısıyla olası saldırı durumunda ana hedeflerden biri olacak. Azak’ı çevreleyen Rusya, Mariupol’u rahatlıkla bombalayabilir. Bununla birlikte yakın olması dolayısıyla şehrin Donetsk’teki ayrılıkçı güçlerin kara saldırılarına da maruz kalması muhtemel (2015 senesinde Donetsk’ten Mariupol’e roketli saldırı gerçekleştirilmiş; saldırı sonucunda 30 kişi ölmüş, 100’den fazla insan yaralanmıştır8).
Mariupol’de işlerin durması, dahası şehrin kaybedilmesi Ukrayna ekonomisi ve devletine onarılmaz hasarlar verecek. Böyle kilit bölgelerin kaybedilmesi, Ukrayna’nın ekonomisini çökertme noktasına getirebilir. Kırım’ın ilhakı ve ardından doğuda çıkan çatışmalar döneminde (2014’ten 2016’ya kadar) GSYİH neredeyse yarı yarıya azalmıştı (183,3 Milyar dolardan 91,03 Milyar dolara). Bu kaybı Ukrayna günümüzde hala tam olarak onarabilmiş değil. Çok daha büyük ve stratejik kayıpların yaşanabileceği bir savaşın sonucunda Ukrayna, ekonomik bağımsızlığını tamamen yitirme riskiyle karşı karşıya kalabilir. Böyle bir işgal durumunda Ukrayna’nın karşılaşacağı bir diğer risk göçler olacaktır. Novorossiya’daki Ukrayna vatandaşlarının büyük kısmı Rusça konuşarak Rusya’ya yakınlık hissetse de bunun aksini düşünen yüzbinlerce insan var. Olası savaşta harbin kötü koşulları ve işgaller yüzünden onbinler, hatta yüzbinlerce insan kendi evini terkederek Ukrayna’nın batısına yahut Avrupa’ya göç edebilir. Böyle bir kaotik ortamda Ukrayna idaresi kriz yönetimini doğru yapamazsa, ülkede başkaldırılar, radikalleşmeler ve dahası çete faaliyetleri artar. Böyle bir durumda Ukrayna’yı iç karışıklık bekleyebilir. Ukrayna yönetimi her türlü ihtimal ve senaryoya esasen soğukkanlı planlamalar yaparak en kötü ihtimalde olası kaosu önleyebilir. Rusya olası savaşta Novorossiya haricini, yani Ukrayna’nın batısını da işgal edebilir. Lakin böyle bir durumda bölge çok daha karmaşık bir hal alacaktır. Milliyetçi ağırlıklı olan Ukrayna’nın batısı, Rusya’nın saldırısında yerel
direniş gösterebilir. Buna ek olarak olası bozgunda binlerce değil, milyonlarca Ukrayna vatandaşı Avrupa’ya akın edebilir. Belarus’tan AB’ye sokulmak istenen yasa dışı göçmenler için oldukça sert adımlar atan Batı, “davetsiz” milyonların gelişini kabul etmeyecektir. Bu noktada Avrupa’nın müdahale etme zarureti doğar ve bu durum Rusya ve dahası tüm Dünya için iyi sonuçlanmaz. Aynı zamanda daha fazla işgal savaşın uzaması, daha fazla teçhizatın, askerin ve kaynağın harcanması anlamına gelir. Bu faktörleri göze aldığımızda olası bir savaşta Rusya’nın Novorossiya ile yetinebileceğini söylemek mümkün. Rusya (Olası Novorossiya işgalinde) batıda kalan Ukrayna’nın Avrupa’ya tam entegresine göz yumabilir ve yahut Kiyev’e doğrudan müdahale ederek orada kendi tesiri altında tutabileceği bir hükümet oluşturmaya çalışabilir. Kiyev şehrinin Belarus’a yakınlığı, buradan başkente ani müdahalenin mümkünlüğünü gösteriyor. Artık bir “İttifak Devleti” üyesi olan Belarus, olası bir savaşta Rusya’yı destekleyeceğini ilan etti9. Batıda bağımsız Ukrayna’nın kalmaya devam etmesi, Rusya için Batıdan gelebilecek olası tehditlere karşı bir tamponun oluşması anlamına geliyor.
Sonuç
Ukrayna ile Rusya’nın arasında birebir savaşın çıkması durumunda, 2014’te somutlaşan gerginlik ve çatışma hali kuliminasyon dönemini yaşayacak. Savaş bölgedeki gerginliği iki taraftan birinin lehine olacak şekilde tamamen bitirebilir. Aksi durumda farklı çatışma ocakları oluşturarak bölgenin gerginliğini yükseltmesi mümkün. Ukrayna ve Rusya arasında yaşanacak olası bir savaş Dünya siyasi haritasını değiştirecektir, lakin bu iki devletten birinin tarihin tozlu sayfalarına gömüleceğini iddia etmek çok zor. Çünkü her ne kadar güçlü olursanız olun, bölgeye etkisi olan diğer süper güçleri de bir noktaya kadar memnun etmeniz gerekir. Ukrayna’nın tamamen işgali bu ilkeyi bozacağı için çok düşük ihtimalde değerlendirilmektedir. Sonuç ne olursa olsun, savaş patlak verirse iki taraftan da ister asker, isterse de sivil binlerce insan ölecek ve binlerce insan kendi yurdunu terketmek zorunda kalacak. Bu savaşın hiç gerçekleşmemesi ve tarafların zor da olsa diplomatik sahada yapacakları kansız mücadeleyle sorunu çözmeleri tek temennimiz. Bunun artık mümkünsüz olduğu bir durumda, davası haklı olanın zafer kazanmasını dilemek taraflılık sayılmaz.
1: “Zelensky, hints of a coup in Ukraine on December 1”, Nuova Europa, 26 Kasım 2021.
2: Clara Ferreira Marques: “Crimea’s Water Crisis Is an Impossible Problem for Putin”, 19 Mart 2021.
3: “Exercice militaire de l’Ukraine dans le nord de la Crimee”, TRT Français, 2 Aralık 2021.
4: “Russia’s New Pipeline Bypasses Ukraine in Pumping Gas to Europe, Kyiv Says”, Euronews, 1 Ekim 2021
5: “Assessment of Undiscovered Oil and Gas Resources of the Dnieper-Donets Basin Province and Pripyat Basin Province, Russia, Ukraine and Belarus, 2010”, United States Geological Survey, 2010.
6: “Port of Odessa”, World Port Source.
7: “Азовськi порти Украiни: поки працюють, але загроса блокування – велика”, Укрiнформ, 13 Mayıs 2021
8: “Shelling in Mariupol: 30 people killed, 102 wounded (UPDATE, VIDEO), Kyiv Post, 24 Ocak 2015.
1: “Zelensky, hints of a coup in Ukraine on December 1”, Nuova Europa, 26 Kasım 2021.
2: Clara Ferreira Marques: “Crimea’s Water Crisis Is an Impossible Problem for Putin”, 19 Mart 2021.
3: “Exercice militaire de l’Ukraine dans le nord de la Crimee”, TRT Français, 2 Aralık 2021.
4: “Russia’s New Pipeline Bypasses Ukraine in Pumping Gas to Europe, Kyiv Says”, Euronews, 1 Ekim 2021
5: “Assessment of Undiscovered Oil and Gas Resources of the Dnieper-Donets Basin Province and Pripyat Basin Province, Russia, Ukraine and Belarus, 2010”, United States Geological Survey, 2010.
6: “Port of Odessa”, World Port Source.
7: “Азовськi порти Украiни: поки працюють, але загроса блокування – велика”, Укрiнформ, 13 Mayıs 2021
8: “Shelling in Mariupol: 30 people killed, 102 wounded (UPDATE, VIDEO), Kyiv Post, 24 Ocak 2015.
Reis teessüf ederim iki tane rus piçi için kongre mi iptal edilir Cümle hain organize olurken biz yine yolda kaldık Canın sağ olsun Göğ Tengri, Tengriler yardımcın olsun Yine bir şey olursa emret yeter gelirim
Çıkardığınız sonuçtan hiçbir şey anlamadım. Savaş olursa harita değişebilir, savaş olursa insanlar ölür iyi olan haklı olan kazansın diye makale sonucu mu olur ya?
yazı mükemmel ama içerikteki haritalar fotolar açılmıyor