İşçiler için işsizlik sigortasına benzer şekilde bağımsız çalışan esnaflar için de Esnaf Ahilik Sandığı 6824 sayılı Kanunla önce 01.01.2018 sonra da erteleme sonucu 01.01.2020 tarihinden geçerli olarak kurulmuş bulunuyor. İlkeleri esaslarına bakıldığında işsizlik sigortasına göre birey lehine ekstradan tek yeni nokta ise alınacak primin de ödenecek ödenek gibi bir üst sınırının bulunuyor oluşu. Hangi Bağ-Kurlular Kapsamda Esnaf Ahilik Sandığı sigortası zorunlu ancak bu zorunluluk tüm Bağ-Kurlular için söz konusu değil. İsteğe bağlı sigortalılar, 6132 sayılı At Yarışları Hakkında Kanuna tabi jokey ve antrenörler, köy ve mahalle muhtarları ile tarımsal faaliyette bulunanlar hariç olmak üzere; 4/b sigortalılığı kapsamında hizmet akdine bağlı olmaksızın kendi adına ve hesabına bağımsız çalışanlar Esnaf Ahilik Sandığı kapsamında Esnaf Ahilik Sandığı sigortalısı sayılıyor. Kapsam içi olup hâlen faaliyette olan Bağ-Kur sigortalıları 01.01.2020 tarihinde, faaliyetine daha sonra başlayanlar ise başladıkları tarihten itibaren Esnaf Ahilik Sandığı sigortalısı olacaklar. Nasıl İşsizlik Sigortası Fonu işçilere iş bulma, yetiştirme ve işsizlik ödeneği ödeme faaliyetlerinde bulunuyorsa Esnaf Ahilik Fonunun da esnaflara iş bulma, ödenek ödeme faaliyetlerinde bulunması planlanıyor.
Prim Oranları
Esnaf Ahilik Sandığı primi sigortalının prime esas günlük kazancından yüzde 2 oranında yapılacak. Yüzde 1 de Devlet payı olarak alınacak. Ancak alınacak günlük prim tutarı, prime esas günlük kazanç alt sınırının iki katı üzerinden hesaplanacak tutardan fazla olamayacak. Herhangi bir nedenle sigortalılık durumunun sona ermesi hâlinde, o ana kadar sigortalıdan kesilen Esnaf Ahilik Sandığı primleri ile Devlet payı iade edilmeyecek. Esnaf Ahilik Sandığına sigortalılarca ödenen primler, kazancın tespitinde gider olarak kabul edilebilecek. Günlük Esnaf Ahilik Sandığı ödeneği, sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama kazancının yüzde 40’ı tutarında olacak.
Primde Üst Sınır
Bu şekilde hesaplanan Esnaf Ahilik Sandığı ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde 80’ini geçemeyecek. İşte bu nokta İşsizlik Sigortasına göre en önemli pozitif farkı oluşturuyor. Ödenek Koşulları Esnaf Ahilik Sandığı sigortalıları için sigortalılığının sona ermesinden önceki son 120 gün sürekli çalışmış olanlardan, son üç yıl içinde; a) 600 gün faaliyetini sürdüren ve Esnaf Ahilik Sandığı primi ödemiş olanlara 180 gün, b) 900 gün faaliyetini sürdüren ve Esnaf Ahilik Sandığı primi ödemiş olanlara 240 gün, c) 1080 gün faaliyetini sürdüren ve Esnaf Ahilik Sandığı primi ödemiş olanlara 300 gün, süre ile Esnaf Ahilik Sandığı ödeneği verilecek. Esnaf Ahilik Sandığı ödeneği başvuruları izleyen ayın sonuna kadar sonuçlandırılacak. Esnaf Ahilik Sandığı ödeneği, her ayın beşinde aylık olarak sigortalının kendisine ödenecek. Esnaf Ahilik Sandığı ödeneği damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmayacak, Esnaf Ahilik Sandığı ödeneği, nafaka borçları dışında haciz veya başkasına devir ve temlik edilemeyecek. Esnaf Ahilik Sandığı sigortalılarından iflas istemiyle mahkemeye başvurulmuş olmak suretiyle veya iflasa tabi olmamakla birlikte iş yerini kapatmak suretiyle sigortalılığı sona erenler, sigortalılığının sona erdiği tarihi izleyen günden itibaren otuz gün içinde İş-Kur’a doğrudan veya elektronik ortamda başvurarak yeni bir iş almaya hazır olduklarını kaydettirmeleri, bu maddede yer alan prim ödeme koşullarını sağlamış olmaları ve Esnaf Ahilik Sandığı primi ve bu prime ilişkin herhangi bir borcunun olmaması kaydıyla Esnaf Ahilik Sandığı ödeneği almaya hak kazanacaklar. Ancak sigortalılığının sona ermesinden önceki en fazla 90 günlük süreye ilişkin Esnaf Ahilik Sandığı prim borcu olan sigortalılar, diğer şartları sağlamaları ve bu döneme ilişkin Esnaf Ahilik Sandığı prim borçlarının alacakları ödenekten tahsil edilmesi kaydıyla Esnaf Ahilik Sandığı ödeneğinden faydalandırılacaklar.
Yeni Havuz Oluşmuş Olacak
Son tahlilde Esnaf Ahilik Fonunun hükûmetlere bir değerli kaynak oluşturma gibi önemli bir fonksiyonu olacağını ve elbette ilk ödeneğin ödeneceği zamana kadar havuzda önemli bir kaynağın birikmiş olacağını da vurgulamak gerekiyor. Bu fonksiyonu oluşturmada esnafın Bağ-Kur primlerini zamanında ödeme konusunda bir duyarlılık meydana getirmesinin umulduğu anlaşılıyor. Ne var ki bu ekonomik sıkışıklık ortamında bu Fonun sağlıklı işleyebileceğine inanmak çok güç.
Şevket Tezel
Şevket Tezel'in “Yeni Başlayan Esnaf Ahilik Sandığı Neler Getiriyor?” başlıklı yazısı ilk olarak 13.01.2020 tarihinde 'alitezel.com.tr' adresli internet sitesinde yayımlanmıştır.