Siyasi partilerin kuruluşunda yer alan unsurlara baktığımızda ideoloji, insan ve teşkilat kavramlarını görürüz. Siyasi partiler her zaman politikanın merkezinde yer almış yapılar olmasına rağmen parti tanımı üzerinde bir fikir birliğine hiçbir zaman varılamamıştır. Siyasi partiler; dernek değildir, vakıf değildir, şirket, organizasyon ya da sivil toplum kuruluşu değildir. Bu bakımdan siyasi partiler birçok kuruma benzemekle birlikte hiçbiri ile tam olarak örtüşmemektedir ve bu sebeple de siyasi partilerin tanımı teorik olarak boş bırakılmıştır, en azından saygın siyaset bilimciler böyle yapmıştır. Teorik olarak incelersek, siyasi partilerin tarihi devletlerin tarihinden daha eskidir ve hangi partinin dünya tarihinin ilk siyasi partisi olarak tanınacağı halen daha belirsizliğini korumaktadır. Kimi tarihçiler Antik Yunan dönemindeki çeşitli grupların dünyanın ilk siyasi partileri olduğunu savunurken, kimileri siyasi parti tanımının ilk ABD’de ortaya çıktığını savunmaktadır. Elbette ki insan yaratılış anından itibaren doğa şartlarıyla mücadele edebilmek uğruna kolektif bir anlayış geliştirerek diğer insanlarla iletişim kurmaya başlamış ve iş birliği yapmak zorunda kalmıştır. İnsanlar arasında oluşan bu birliktelik, tarih akışı içerisinde politika kavramının gelişmesiyle siyasi parti kurumunu ortaya çıkarmış ve siyasi partilerin kurulumundaki temel saik olmuştur. Tabii ki siyasi partileri birçok farklı kategoriye ayırabiliriz. Lider partileri, ideoloji partileri ve sosyolojik partiler en azından son yılların en yaygın sınıflandırmasından biridir. Partiler doğal olarak kurulduğu andan itibaren çeşitli değişimler geçirerek başka bir parti türüne de evrilebilmektedir, ülkemizde de bunun örneği çok olmuştur. Sonuç olarak siyasi parti yüzyıllardır var olan bir kurumdur, çeşitli evrimler geçirerek günümüze kadar gelmiş ve bugün de birçok ülkenin politika üretmesinde ana oluşum görevi üstlenmektedir. Bugün dünya üzerinde birbirinden farklı on binlerce parti vardır ve her biri doğrudan ya da dolaylı olarak ülkelerinin yönetimine katılım sağlamaktadır. Nitekim bu partilerin bir kısmı da siyasetin ciddiyetinden uzak ve orijinal bir yaklaşım sarf ederek dünya tarihindeki yerini almıştır. 2020 yılındaki son köşe yazımda dünya tarihinde ilginç bulunduğum partileri sizler için derledim.
1- Ölümcül Ciddi Partisi / Avustralya: 1980’li yıllarda Avustralya siyasetinde yer almış olan bu parti; Avustralya kıyılarını olası bir Arjantin işgalinden korumak için katil penguen sürüsünü görevlendirmeyi savunurken yaş durdurma gibi vaatleriyle ses getirmişti. 1988 yılında gerekli üye sayısını sağlayamadıkları için kapatıldı.
2- Bira Dostları Partisi / Çekya: 1990 yılında siyasete renk katmak amacıyla kurulmuş olan bu parti, halk nezdinde beklenmedik bir popülerliğe ulaştıktan sonra seçimlere katılmaya karar verdi ve 1992 seçimlerine girerek %1.3 oy aldı. Ne var ki bu oy oranı, seçim barajını geçmek için yeterli değildi. 1998 yılında Sosyal Demokrat Parti ile birleşerek kendisini feshetti. Parti kurucuları şimdilerde Sosyal Demokrat Parti’nin çatısı altında bira dostları derneği olarak faaliyetlerine devam ediyor.
3- Çift Kuyruklu Köpek Partisi / Macaristan: Szeged şehrinde 2006 yılında kurulmuş olmasına rağmen ancak 2014 yılında resmiyet kazandı. Partinin ana faaliyetleri arasında duvar yazıları, şablonlar ve siyasi seçkinleri taklit eden sokak sanatları hazırlamak var. Geliştirdikleri protesto yöntemleri ve aldıkları cezalarla konuşuldular. Yine de 2018 seçimlerinde oyların sadece %1.73’ünü alabildiler. 2019 Avrupa Parlementosu seçimlerinde %2.62 oy alarak büyük ses getirdiler. Partinin vaatleri arasında Eurovision’u yasaklamak ve mülteciler için ülkenin üzerinde bir üst geçit inşa etmek var.
4- Sen Dolma Tatmadın Partisi / Sırbistan: 24 yaşındaki bir genç ve arkadaşları tarafından kurulan ‘’Dolmalar’’ lakaplı parti, 2016 yılında siyasete girdi. İşi biraz ileri götürdüler. Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde %9.44 oranla en yüksek üçüncü oyu alarak iktidara meydan okudular. Bir diğer sürprizleri ise belediye meclisinde iktidar partisinin oylarının yarısını alarak 13 sandalye kazanmak oldu. Kısıtlı imkanlara sahip bu genç ekibin tüm bunları yaparken tek propaganda yöntemi ise YouTube’a yükledikleri ‘’saçma’’ reklamlardı.
5- İyi Mizah Partisi / Polonya: 2001 yılında Polonyalı bir komedyen tarafından kurulsa da bugün faaliyetlerine daha çok uluslararası bir örgüt olarak devam ediyorlar. Dünya genelinde 5000’e yakın üyesinin olduğu tahmin ediliyor.
6- Gergedan Partisi / Kanada: 1963 yılında bir grup yazar tarafından kurulan bu partinin en meşhur sloganı ‘’verdiğimiz sözlerin hiçbirini tutmamaya söz veriyoruz’’ oldu. Haliyle de kışı yasaklamak, ABD’yi almak, suçu ortadan kaldırmak, okuma yazma bilmezliği resmi dil haline getirmek gibi vaatlerde bulundular. 1984 seçimlerinde en büyük dördüncü parti olarak bazı köklü partileri geçmesi şok etkisi yarattı. 1993 yılında da Kanada Seçim Kurulu tarafından kapatıldı.
7- Kiralar Çok Yüksek Partisi: 2005 yılında emekli bir asker tarafından New York merkezli kuruldu. Partinin tüm propagandası şehirdeki kiraların pahalılığıyla ilgiliydi. 2005 ve 2009 New York City belediye başkanlığına ve 2010 yılında vali adayı gösterdiler. 40.000 oy almaktan öteye gidemediler. Parti lideri daha sonra Trump’a desteğini açıkladı.
Görüldüğü gibi siyaset yeri geldiğinde oldukça renkli bir alan haline gelebiliyor. Halkların siyasetçilere olan güveni kırıldığı zaman ortaya böyle alternatifler çıkabiliyor ve azımsanmayacak başarıya da ulaşabiliyorlar. Tarih kitaplarına geçecek bir yıl olan 2020’yi bitirirken herkese geçmiş olsun diliyor, yeni yılda da TamgaTürk ailesi olarak siz okurlarımıza hizmet sunmamızın sabırsızlığını yaşıyoruz. Her şey için teşekkürler 2020.
Eren Kotil
