Hayvanlara yönelik şiddet vakalarıyla çok sık karşılaştığımız şu günlerde hayvan haklarıyla ilgili yeni yasa teklifinin gündemde olduğu malumunuzdur. Hatta gündemden düşmeyen yeni yasa çalışması yıllardır sonuçlandırılamamıştı.
Çeşitli ulusal ve uluslararası mevzuatlarda küçük dostlarımızı korumaya yönelik maddeler bulunmakta. Hayvan Hakları Evrensel Beyannamesi’nde genel olarak hayvanın var olma ve türünün korunması hakkına, saygı görme hakkına, bakılma ve korunma hakkına, eziyet edilmeme hakkına, fiziksel ve psikolojik olarak acı çekmeme hakkına ve onurunun korunması hakkına sahip kılınması gereğinden söz edilmekte. Ülkemizde düzenlenen mevzuatlar da hayvanları terk etmenin veya onlara herhangi bir yolla eziyet etmenin hukuki boyutunu düzenlemiştir ancak söz konusu hukuki boyut, hayvanları ‘mal’ olarak değerlendirmekte. Türkiye’de hayvanlara yönelik fiiller, Türk Ceza Kanunu'nun 151. maddesinde yer alan "Mala zarar verme" başlığı altındaki düzenlemelerin kapsamında.
Ayrıca hayvanların "can" değil, "mal" olarak algılandığı Türk Ceza Kanunu, sadece "sahipli" hayvanlara verilen zararı cezaya tabi tutuyor. Bu ceza da malı zarar gören kişiye tazminat niteliğinde.
Halihazırda yürürlükte olan 5199 sayılı Hayvanları Koruma Kanununun amacı; hayvanların acı, ızdırap ve eziyet çekmelerine karşı en iyi şekilde korunmalarını, her türlü mağduriyetlerinin önlenmesini sağlamaktı fakat asla yeterli değil, olmadı. Peki yeni yasa teklifi neyi amaçlıyor? Önemli gördüğüm düzenlemeler ile ilgili kısaca bahsedeceğim.
Henüz tamamlanmamış olan hayvanlara yönelik eziyet, kötü muamele, öldürme gibi eylemlerde hapis cezası öngören hayvan hakları ile ilgili yeni yasa teklifinde ‘sahipli’ ve ‘sahipsiz’ hayvan terimlerinin kaldırılıp bu sayede hayvanlar arasındaki eşitliğin sağlanması planlanıyor.
Ayrıca hayvan sahiplenme ile ilgili de güzel bir düzenleme bulunuyor. Bir hayvanı sahiplendiğinizde artık ona ömür boyunca bakmayı taahhüt etmiş olacaksınız. Bu da heves edip bir hayvan alıp daha sonra sıkılıp sokağa atmayı engelleyecek bir düzenleme. Hayvanını sokağa terk eden kişinin idari para cezası ile cezalandırılması öngörülüyor.
En önemli değişiklik ise hayvanlara yönelik işkence, kötü muamele ve öldürme gibi olaylarda failin hapis cezası ile cezalandırılması yönünde. Kötü muamele gibi durumlarda bir kısmında idari para cezası, işkence ve hayvanın öldürülmesi gibi durumlarda ise hapis cezası öngörülüyor.
Evcil hayvanların satılması ile ilgili de kriterler getiriliyor. Evcil hayvanların artık petshoplarda ve küçük kafeslerde bulundurularak satılmasının yasaklanması ancak Tarım ve Orman Bakanlığı'nın denetiminde satılabilmesi planlanıyor.
Tasarıda evde sınırlı sayıda hayvan bulundurulması yönünde bir düzenleme de yer almakta. Bu sınırın ne olacağı tartışma konusu. Evinde 4-5 tane kediye bakan hayvan severler tarafından oldukça olumsuz karşılanan bir teklif niteliğinde.
Ayrıca kasten bir canlının cinsini tüketene ve hayvan dövüştürenlere ise hapis cezası düzenlemeler arasında.
Son olarak “Hayvanlar da insanlar gibi yasayla korunmalıdır” diyor ve hayvanlara yönelik suç işlenmesinin önüne geçilmesi için caydırıcı cezalar getirilip en kısa zamanda bu yasanın çıkmasını umut ediyorum.
Günyeli Kutlusoy