Havaların ısınması ve bataklık bölgelerde zeminin kuruması ile uygun iklim şartlarının oluşmasının ardından Rusya’nın büyük bir yaz taarruzu gerçekleştirebileceği ihtimali ilkbaharın başından beri çeşitli platformlarda dile getiriliyor. Haftalardır konuşulan bu beklenti ile paralel olarak Rusya’nın bir taarruz hazırlığı içinde olduğuna dair muhtelif haberler de savaşın seyrinde bir değişiklik olup olmayacağı muhasebesini tetikliyor. Uzunca bir süredir bir yıpratma harbi şeklinde seyreden savaşta ödenen bedeller hâlihazırda zaten büyük olsa da, savaşı sürdürme kararlılığı beraberinde daha büyük bedelleri de göze almayı gerektiriyor.
Savaşın İkmal ve Sanayii Boyutu
Son aylarda ABD’nin sağlamadığı yardımları Avrupa’nın üstlenme gayreti tam bir ikame olmasa da Ukrayna’nın elini bir ölçüde rahatlattı. Buna rağmen Ukrayna, teknolojik teçhizatı tasarruflu kullanma noktasında oldukça titiz davranıyor. Rusya’nın savaş ekonomisi ise üç ana hat üzerinde ilerliyor. Bunlardan birisi ileri teknoloji, yeni nesil teçhizatın imalatı ki bu alandaki hızın oldukça yavaş olduğu ve cephedeki kayıpları telafi etme kapasitesinin bulunmadığı değerlendiriliyor. İkinci ana konu, cephane imalatı. Topçu mühimmatı gibi alanlarda Kuzey Kore’den sağlanan ikmalin sonlandırılmadığı, bu çerçevede ihtiyaçların yerel savunma sanayii imkânları ile karşılanamadığı anlaşılıyor. Yedeğe, depolara ayrılmış teçhizatının elden geçirilerek hizmete alınması Rusya’nın savaş şartlarındaki savunma sanayiinin üçüncü ayağını oluşturuyor. Eski zırhlı araçlar ve eski tankların hızlandırılmış bir bakım ve onarımdan geçirilerek cephe hattına sürülmesi İkinci Ukrayna Savaşının başından beri Rusya’nın teçhizat ihtiyacının önemli bir kaynağı olarak gösterildi.
SSCB’nin devasa zırhlı araç yığınlarından yedeğe ayrılmış araçların oluşturduğu, geniş çaplı yedek/depolanmış teçhizatın bakıma alınmaya hazır halde muhafaza edildiği önceden beri öne sürülen bir durumdu. Ancak Rusya’nın bu kaynağa duyduğu ihtiyaç arttıkça; bu teçhizatın ne kadar eski olduğu, bakım onarım sırasında modernize edilip edilemediği ve depolardaki teçhizatın ne kadarının pratik olarak faal hale getirilebilecek durumda olduğu soruları git gide daha fazla önem kazandı. Açık kaynaklarda Rusya’nın cephe hattına sürdüğü zırhlı araçların oranının azaldığı ve ortalama yaşının büyüdüğüne dair tespitler mevcut. Bu doğrultuda Rusya’nın “uçsuz bucaksız” rezervlerinin sanıldığı gibi bir dipsiz kuyu olmayabileceği ve Rusya’ya sınırsız kredi sağlamadığına dair değerlendirmeler git gide daha fazla konuşulmaya başladı.
Pakrovsk’da Düğümlenen Cephe
2024 Yazından beri Rusya güçleri Don (Donetsk) ilinin Batı ucundaki Pakrovsk ilçesini ele geçirmeye çalışıyor. Bu küçük şehrin önemi, bir ikmal-ulaşım merkezi olmasından ve ilin Ukrayna elinde kalan en büyük merkezi olmasından kaynaklanıyor. Rusya güçleri aylar içinde şehre oldukça yaklaşsa dahi, son haftalardaki Ukrayna karşı taarruzunda şehrin çevresinde kayda değer miktarda arazinin tekrar Ukrayna’nın eline geçtiği belirtiliyor. Karşı taarruzun bu başarısı bazı üçüncü kaynaklarca da teyit edilebildi. Ancak Rusya güçleri yine de şehrin güneyinde oldukça derin bir açılım yapmış durumda.
Ukrayna’nın Kursk operasyonu da yarım yılı devirdi. Ukrayna’nın ele geçirdiği en önemli merkez olan Sudja ilçesi Rusya topçusu tarafından yerle bir edildi ve Ukrayna güçlerinin karşı taarruzları burayı elde tutmayı başarsa da en sonunda burayı terk etme kararı verildi. Kuzey Kore’den gelen ve cephe mevcudu neredeyse 10 bine yaklaşan güçler Kursk’ta Rusya’nın sahip olamadığı taarruz gücünü oluşturdu. Her halükarda Ukrayna, Rusya’nın çok büyük miktarda gücünü bu cepheye çekip sabitleyerek Rusya’nın Ukrayna’nın doğusundaki taarruz kapasitesine başarılı bir darbe vurmuş oldu. Kursk içinde Ukrayna’nın tuttuğu yer azalsa da hala sökülüp atılamamış olması Rusya için bir utanç ve Ukrayna için düşman kuvvetleri bölüp oyalama bakımından etkili bir taktik. Rusya’nın Kursk defterini kapatmaya verdiği önem diğer cephelerdeki beklentilerinden daha öncelikli. Putin’in yakın bir tarihte bizzat Kursk’u ziyaret etmesi de bu kararlılığı yansıtıyor. Bu noktadan sonra Ukrayna’nın Kursk harekâtının sona ermesi Ukrayna’nın başarısızlığı olarak değil, kazandığı bir yıl olarak okunmalı.
Pakrovsk gibi küçük sayılabilecek bir merkezi ele geçirmek için Rusya’nın bu kadar çok gayret sarf etmesi Rusya’nın taarruz kabiliyetinin baskın niteliği olmaksızın ne kadar zayıf olduğunu gösteriyor. Böylesi bir yıpratma savaşı içinde ikmal yolları açık ve dış desteği süren bir Ukrayna’nın direniş kapasitesi istikrarlı bir görünüm arz ediyor. Rusya, büyük devlet imajından taviz vermemek için büyük fedakârlıkların altına girse bile görünen köy kılavuz istemiyor. Tüm dünya Rusya’nın kahredici bir güç olmadığını gördü. Bu noktadan sonra Rusya Kursk’u tamamen kurtarıp Pakrovsk’u işgal etse bile bu ancak bir Pirus zaferi olacak. Ne Ukrayna yıkılacak, ne Rusya tamamen rahatlayacak. Ancak Ukrayna’nın karşı taarruz planlarında önemli bir yer tutan bir lojistik merkezi Rusya’nın eline geçmiş olacak. Don ilinde Pakrovsk dışında Ukrayna elinde bulunan Kramatorsk ve Slovyansk ilçeleri de çeyrek milyonu aşan nüfusları ile bölgede önemli merkezler. 2022 yılında diğer illerle birlikte Don ilini de ilhak ettiğini ilan eden Rusya, aradan geçen üç yılda bu ili tamamen işgal edebilmiş değil. Pakrovsk’u ele geçirme harekatını diyelim bir yılda sonuca ulaştıran Rusya güçleri burayı elinde tutabilecek mi? İlin geri kalan ilçelerini de işgal altına alabilecek mi?
Rusya’nın Şehirlere Yönelik Uzun Menzilli Saldırıları
Rusya’nın Ukrayna’nın başkenti Kiev’e ve başka şehirlere yönelik hedef gözetmeyen saldırıları sivillere zarar vermeye devam ediyor. Uzun menzilli füzeler ve bir kısmı İran’dan temin edilen intihar tipi hava araçları ile yapılan saldırılarda genellikle askeri hedefler vurulmazken sivil kayıplar yaşanıyor ve halkın dehşete düşürülmesi amaçlanıyor. 24 Nisan 2025 sabah saatlerinde Kiev’e yapılan saldırılarda 12 sivil hayatını kaybederken 90 kadar sivil yaralandı ve çok sayıda ev hasar gördü. Yerleşim yerlerine yapılan bu gibi rastgele saldırılar askeri hedefleri vurmaktan çok daha kolay ve hasmın halkının moralini hedef alıyor. Cepheden çok uzaktaki sivillerin bile can ve mal güvenliği olmadığı hissini yayarak halkta yılgınlık oluşturmak ve sosyoekonomik yapıyı işlemez hale getirmek istiyor. Ancak bu saldırılar tam aksine, Rusya’nın uzak mesafelerdeki askeri hedefleri vurma kapasitesinin yetersizliğini ve kitlesel saldırılarda bile attığı taşın ürküttüğü kurbağaya değmediğini sergiliyor.
Beklenen Büyük Yaz Taarruzu Ne Getirebilir?
Rusya, büyük bir yaz taarruzu gerçekleştirebilse bile bunun başarıya ulaşıp ulaşmayacağı belirsiz olduğu gibi, başarılı olması durumunda dahi sınırlı hedefler dışında bir sonuca ulaşma ihtimali söz konusu değil. ABD’nin yardımları durdurması, kimilerinin sandığının ve umduğunun aksine Ukrayna’nın savunma gayretleri üzerinde yıkıcı bir etki doğurmadı. Rusya ise gerek cephenin durumu, gerekse ikmal sorunları bakımından sonuç alıcı zaferlere çok uzak. Küresel piyasa fiyatlarının düşmesine bağlı olarak Rusya’nın hidrokarbon gelirlerindeki azalma da bu durumu pekiştiriyor ve derinleştiriyor. Bugün için Rusya’nın yeni taarruzları uygulamaya koyup koymaması çok farklı veya çok anlamlı durumlar değil. Zira Rusya’nın Ukrayna’yı “ısırsa” bile “boğamayacağı” anlaşıldı. Üstelik ABD’nin terk ettiği bir Ukrayna bile Rusya için yenilir yutulur lokma olmadığını gösterdi. Soğuk Savaş’ta ve sonrasında NATO harp senaryolarında yazılıp çizildiği gibi devasa zırhlı ordular sevk ederek büyük çaplı harekâtlar yapma kapasitesinin Rusya silahlı kuvvetleri için ancak kâğıt üzerinde kaldığı çoktandır hem dostlar hem de düşmanlar için malum olmuş durumda. Rusya’nın İkinci Ukrayna Savaşında ne kazanıp ne kaybettiği üzerine uzunca konuşulabilirse de, 2022 Şubat’ı öncesi korkulan büyük doğu Avrupa gücünün artık reel politik sahnesinden kaybolduğu bir gerçek.
