TamgaTürk’te bir süredir günlük piyasa gündemleri yazmaya başladım. Bültenlerde sürekli ABD’nin borç tavanı konusuna dikkat çekmeye çalıştım. Maalesef ABD’nin borç tavanı sorunu yerel medyada yeteri kadar yer bulamıyor. Bu yüzden bültenlerde bir iki cümleyle dikkat çekmeye çalıştığım tehlikeyi bugün daha derin ele alacağım.
ABD’de de kongrenin onayladığı toplam bir borç tavanı var. Hükümet bu borç tavanı üzerinde borçlanamaz. Daha önce Trump döneminde 2021 yılında borç tavanı konusu gündem olmuştu ama o zaman kongre anlaşıp borç tavanını $2,5 trilyon yükseltmişti. Şu an muhalif tarafta olan cumhuriyetçiler borç tavanını artırma konusunda anlaşmak için geniş kapsamlı bütçe kesintileri istiyor. Cumhuriyetçilerin taleplerinden dolayı hala borç tavanını artırmak için anlaşma yapılmış durumda değil. ABD Hazine Bakını Janet Yellen, hükümetin 1 Haziran’a kadar hükümetin ekstra borçlanmaması halinde temerrüde düşeceğini söylemişti. Küresel finans sisteminin temel taşı olan ABD’nin temerrüde düşmesi küresel bir durgunluğu tetikleyecektir. Son 10 gün kala önümüzde üç senaryo var:
1) Son Anda Anlaşma Yapılması
ABD ekonomisi FED’in faiz artırımlarından dolayı yavaşlamaya devam ediyor. Borç tavanı müzakereleri sürerken yatırımcılar ve tüketiciler belirsizlikten dolayı daha temkinli davranıyorlar bu da anlaşma uzadıkça ekonominin daha da yavaşlayacağını gösteriyor. 2011 yılında kongre son an da borç tavanını yükseltmek üzere uzlaşabilmişti. Uzlaşma olmayacağını düşünen piyasalar sert satış yemişti, ardından SP500’ın eski seviyelerine gelmesi aylar almıştı. Uzayan anlaşma süreci ABD ekonomisi üzerinde baskı yaratacağı için kredi notunun düşürülmesine neden olmasını bekliyorum.
2) 1 Haziran'dan Sonra Uzlaşma
Görüşmeler 1 Haziran tarihinde sonuçlanmazsa finansal piyasalar temerrüt ihtimalini daha sert fiyatlayacaktır ve piyasalarda çok sert satışlar izleyeceğiz. Piyasalardaki satış tüketicilerin emeklilik ve yatırım hesaplarına negatif yansıyacağı için ABD ekonomisinde talep akışını bıçak gibi kesebilir. Uzlaşma olmadığı sürece hükümet borçlarını ödemek için sosyal yardımları kesebilir. Bu durum en azından temerrüde düşmekten daha sağlıklı olacaktır.
Kaynak: Bipartisan Policy Center
3) Uzlaşma Yok
Herhangi bir uzlaşma olmazsa ve hükümet temerrüde düşerse bunun yansımaları global ekonomi için çok büyük olur. Temerrüde düşen tahvillerin dışında diğer ABD tahvilleri sert şekilde satılmaya başlanır. Altın ve kripto paralarda sert yükselişler görürüz. Şirketler ellerindeki bonolarla planladıkları ödemeleri yapamazlar. ABD finans sistemi birden durma noktasına gelebilir. ABD’deki şirketlerin hepsinin hazinesinde muhakkak devlet tahvili vardır. Değeri hızla düşen devlet tahvilleri şirket bilançolarına büyük zararlar yansıtır. Beyaz Saray’ın yayımladığı rapora göre uzlaşma olmadığı senaryoda borsaların %45 düşmesini ve işsizliğin 5 puan artmasını bekliyorlar. (ilgili rapor: https://www.whitehouse.gov/cea/written-materials/2023/05/03/debt-ceiling-scenarios/)
Üç senaryoya da baktık. Ben muhtemelen son anda bir anlaşma bekliyorum. Gelecek sene ABD seçimleri var. Seçim öncesi demokratlar hükümeti temerrüde düşürüp bir çok sıkıntı çekmek istemeyecektir. Ancak anlaşma olsa bile hükümet harcamaları ciddi şekilde daralacak seçim öncesi demokrat kanadı zor günler bekliyor. Uzlaşma olana kadar ABD borsalarında put opsiyonlarla pozisyonlar aldım. Eğer uzlaşma konusu netleşir ve son anda çözülecek olursa SP500 tarafında longa geçeceğim ama bu long pozisyonu sadece anlık tepkiyi almak için olacak. Onun dışında Ağustos ayına kadar ABD borsalarına olumsuz bakmaya devam edeceğim