Dünyada kaçak göçmen krizinin iki tarafı var: Bir taraf bir şekilde kaçak göçmenlerin yurtlarından çıkıp görece gelişmiş ülkelere yerleşmesini savunuyor. Diğer taraf buna şiddetle karşı çıkıyor. Birinci cephenin ikna edici argümanları yok – basit bir tartışmada dahi kaçak göçmenlerin yaratacağı ekonomik, siyasi, demografik sorunları, güvenlik tehditlerini kabul etmek zorundalar. Zira bu tehditler aşikar. Ancak bu göçlerin bir şekilde rasyonalize edilmesi için çeşitli “bilimsel gerekçeler” öne sürüyorlar. Bunların başında, şüphesiz, iklim ve gıda krizleri geliyor.
Dünyanın en çok göç veren ülkelerinden birisi, Afganistan. Afganistan’ın ekonomik manzarasını el aldığınızda, ilk göreceğiniz ülkenin gıda üretiminin düzenli olarak arttığıdır. Yalnızca 2021 yılında ciddi bir tahıl rekoltesi düşüşü var ki, iki gerekçeyle açıklanabilir: Tam hasat zamanına denk gelen Taliban saldırısı ve 3-4 yıllık döngülerle ülkenin yağış rejimini etkileyen El Nino etkisi. (Grafik FEWS Network’ten alınmıştır.)
Afganistan’da 50 yıllık yağış grafiğine baktığınızda bu döngüyü çok rahat görüyorsunuz. Hatta geçmiş dönemlerle karşılaştırdığınızda, ülkenin yağış miktarının bir asır önceye nazaran bir miktar arttığını tespit etmeniz mümkün, zira küresel ısınma Hint Okyanusu’ndaki dönemsel kasırgaların gücünü arttırdı – bu nedenle yağış getirdikleri zaman hem Hindistan gibi muson bölgelerinde daha fazla yağış bırakıyor, hem de dolaylı olarak etkiledikleri Afganistan gibi bölgelerin kurak yıl geride kaldıktan sonra daha fazla yağış almasına neden oluyorlar. Asırlardır aynı döngüyü yaşayan ve bu döngüye göre tarım yapmayı, ekonomi düzenlemeyi öğrenmiş olması beklenen bir ülkede, gayet beklendik bir döngü gereği yağış miktarı düşünce “bu kaçak göçmen sayısını artıracaktır” demek, aslında, kaçak göçmenlerin ihtiyaç duydukları bahaneyi onlara sağlamak için bilimi sinsi amaçlara alet etmektir. Bütün detayları vermeden kurulan argümanlar, maksadın üzüm yemek değil, bağı işgal ettirmek olduğunu gözler önüne seriyor.
Öte yandan ülkenin Taliban’dan ve geçici, alışıldık kurak dönemden etkilenen ekonomisi, Türkiye kadar etkilenmiş değil. Famine Early Warning Systems Network, mesela, son dört yılın ortalamasına göre işçi alım gücünün bir günlük ücret – bir kilo buğday hesabıyla ortalama %19 azaldığını söylüyor. Afganların oğul vermiş arı gibi sığındıkları ülke olan Türkiye’de aynı hesapla son dört yılın ortalamasına göre 2022 ikinci yarısında alım gücü kaybı %35 civarında. Komik olan bir başka husus ise, buğday vb. ürünler kuraklık nedeniyle rekoltede azalma kaydederken, yıllık su ihtiyacı aşağı yukarı buğdayla aynı olan haşhaş bitkisinin üretiminin aynı dönemde %8 artması.
Hülasa, Afganların ülkelerini büyük gruplar halinde terk etmeleri için ortada alışılmadık bir kriz, beklenmedik bir felaket yok. Kaçmalarının nedeni bu bakımdan “maddi hayatta kalma” gerekçeleriyle açıklanamaz; diğer insanlarda merhamet duygusu tetiklemek için kullanılan açlık vb. argümanlar, eğer küresel ölçekte bir iklim krizi varsa, bu kaçılan ülkeleri de ilgilendirdiği için hem temelde anlamsız, hem de görüldüğü üzere makul tespitler üzerine inşa edilmiş değil.
Pekala neden kaçıyorlar? Afganistan gerçek bir “failed state”, bunun multikulturalist zırvalarla neden çözülemediğini daha evvel TamgaTürk’te yazmıştım. Ülkelerinin doğal eşitsizlikleri (Dağlık Alp ikliminden çöl iklimine uzanan çok geniş bir çeşitlilik) ortak çıkar, ortak tutum gibi paydaların yokluğuyla birleşince, medenileşmek için atılması gereken adımların hiçbiri atılamıyor. Bu yüzden medeni ülkelere kaçıyorlar. Bu gerekçe de insani kabul edilebilir; ancak vaktiyle iç savaş ve hayat zorluklarından ötürü evvela yerleşimci olarak komşu ülkelere kaçan Deniz Halkları’nın yarattığı çöküş unutulmamalı. Medeni ülkelerin Afgan olmadıkları için medeni olmayı başardıkları günümüzün duygusal “hümanizmi” tarafından göz ardı ediliyor; bir ülkenin asimile edip medenileştirebileceği insan sayısı, nüfusuyla orantılıdır ve bu oran oldukça küçüktür. Birkaç bin kişi, belki, o ülkenin “kaçılmaya layık” bir ülke olmasını sağlayan kültürü içinde eritilebilir, ancak bu eşik aşıldığında, Deniz Halkları’nın vaktiyle yaptığı gibi, yerleşik kültür destabilizasyona uğrar ve yerleşikler de sabık göçmenlere katılarak, komşularının başına bela olurlar.
Üstelik birkaç bin kişi bile bazen entegre yahut asimile edilemiyor. Salman Rüşdi saldırısında, mesela, gözden kaçan bir husus var: Saldırgan ABD doğumlu. Birçok benzer olayda saldırganlar Batı ülkelerinde doğup büyüyen göçmenlerden çıkıyor. Uyum, entegrasyon, asimilasyon kaçak göçmenin geldiği kültürün sosyo-genetik gücü yüzünden çoğu zaman mümkün olmuyor. Marazlı adamı alırsan, marazını besleyecek ortam sağlamış oluyorsun sadece.
Bunca tehlikeye ve kaçak göçmen savunmanın yersizliğine rağmen neden bu işin bunca taraftarı ve propagandası var? Kaçak göçmen, ortalama ve üstü sermayedarın en çok isteyeceği işçi tipini teşkil ediyor – nitelikli olanı muadillerinden çok daha aşağı ücretlere çalışmayı kabul ediyor, niteliksizi zaten iş hayvanından hallice koşullarda çalıştırılabiliyor. Kaçak göçmen lehindeki propaganda, aslında yeni bir tür kölelik yahut Endüstri Devrimi çağındaki korkunç işçi manzaralarına dönüş talebidir. Tam olarak bu yüzden tuhaf bir eksende ayrılma görüyoruz: Devletler, politikacılar vb. kaçak göçmenleri ister ve kabul ederken, sıradan vatandaş rahatsız oluyor. Zira siyaseti finanse edenlerin ekserisi kaçak göçmenlerden fayda sağlayacaklar, bu yüzden finanse ettikleri yapıları bu iş lehine seferber ediyorlar. Bu finansman ağının dışında kalan sıradan vatandaş, dolaylı olarak ikna edilmeye çalışılıyor.
Kaçak göçmenler devletleri yıkmayacak – hayatları yıkacak. Onların yarattığı yeni sömürü düzeninden fayda sağlayanlar, yıllar süren çatışma, çekişme, siyaset ve hatta savaş süreçlerinde elde edilmiş toplumsal mevzileri kazanmış “ortalama medeni insan”ın zeminini yok edecek. Bu zaviyeden, hatta, devletler kendi vatandaşlarına karşı savaş açmış bir pozisyona girecekler ki, Türkiye bunun en büyük örneğidir. Fakat bu da sürdürülebilir değil – nihayet yıkılan hayatlar, aynı kaçak göçmenler gibi bir “pozitif geri besleme” döngüsü yaratarak yeni kaçak göçmenler, yeni destabilizasyon kaynakları yaratarak bildiğimiz anlamıyla dünyayı yerle bir edecek.
Bunun çözümü, kaçak göçmenlerin birer silah olduğunun kabulüdür. Kaçak göçmen krizleri birer insani kriz değil, birer askeri krizdir. Bu bağlamda maruz kalan ülkelerin askeri mukabelelerinin önü açılmalıdır. Aşağı yukarı aynı zeka kapasitesine, aynı gen dizilimine sahip oldukları halde Homo Sapiens’in kalanıyla hiç değilse asgaride buluşabilecek medeni seviyeyi yakalayamayan toplumların çoğu, dünyada benzer iklim ve coğrafya koşullarında var olup hiç de onlar gibi kaosa sürüklenmeyen başka ülkelerin de varlığı dikkate alınınca, kültürel marazların kurbanıdırlar ve “kendilerinden kurtarılmalı”dırlar. Bunun yalnız kaba kuvvetle ve masa başında yürütülen multi-kulti oyunlarıyla başarılamayacağını Rusya ve ABD yine en çok Afganistan’da gördüler. Pespaye ve faydasız ön kabullerden kurtulup sevimsiz hakikati gündeme alarak yeni yöntemler inşa etmek için öncülük yapılmazsa, dünyanın birçok bölgesinden insan, sırf hayatından pek memnun olmadığı ve ülkesinde memnun olacağı bir sistem inşa etmek emek yoğun olduğu, komşu ülkeye kaçmak daha kolay olduğu için kaçak göçmen olacak ve kaçtığı ülkeleri de kendi ülkesine benzetecek. Vaktiyle maddi ve manevi fedakarlıklarla görece yaşanabilir ülke inşa edenlerin bu varlığı, bunu yapmayanlar tarafından bir tür post-modern sosyalist kolektivizasyona tabi tutuluyor. Sınırlarını Sykes-Picot ile başkalarına çizdiren Suriyelilerin, Sevr’i reddedip sınırlarını kanıyla çizen ve bu sayede kanı pahasına görece daha istikrarlı bir ülke kuran Türklerin bu terekesine ortak çıkıp, nihayet bozarak Suriyelileştirdiği gibi.
M. Bahadırhan Dinçaslan
Dünyanın en çok göç veren ülkelerinden birisi, Afganistan. Afganistan’ın ekonomik manzarasını el aldığınızda, ilk göreceğiniz ülkenin gıda üretiminin düzenli olarak arttığıdır. Yalnızca 2021 yılında ciddi bir tahıl rekoltesi düşüşü var ki, iki gerekçeyle açıklanabilir: Tam hasat zamanına denk gelen Taliban saldırısı ve 3-4 yıllık döngülerle ülkenin yağış rejimini etkileyen El Nino etkisi. (Grafik FEWS Network’ten alınmıştır.)
Afganistan’da 50 yıllık yağış grafiğine baktığınızda bu döngüyü çok rahat görüyorsunuz. Hatta geçmiş dönemlerle karşılaştırdığınızda, ülkenin yağış miktarının bir asır önceye nazaran bir miktar arttığını tespit etmeniz mümkün, zira küresel ısınma Hint Okyanusu’ndaki dönemsel kasırgaların gücünü arttırdı – bu nedenle yağış getirdikleri zaman hem Hindistan gibi muson bölgelerinde daha fazla yağış bırakıyor, hem de dolaylı olarak etkiledikleri Afganistan gibi bölgelerin kurak yıl geride kaldıktan sonra daha fazla yağış almasına neden oluyorlar. Asırlardır aynı döngüyü yaşayan ve bu döngüye göre tarım yapmayı, ekonomi düzenlemeyi öğrenmiş olması beklenen bir ülkede, gayet beklendik bir döngü gereği yağış miktarı düşünce “bu kaçak göçmen sayısını artıracaktır” demek, aslında, kaçak göçmenlerin ihtiyaç duydukları bahaneyi onlara sağlamak için bilimi sinsi amaçlara alet etmektir. Bütün detayları vermeden kurulan argümanlar, maksadın üzüm yemek değil, bağı işgal ettirmek olduğunu gözler önüne seriyor.
Öte yandan ülkenin Taliban’dan ve geçici, alışıldık kurak dönemden etkilenen ekonomisi, Türkiye kadar etkilenmiş değil. Famine Early Warning Systems Network, mesela, son dört yılın ortalamasına göre işçi alım gücünün bir günlük ücret – bir kilo buğday hesabıyla ortalama %19 azaldığını söylüyor. Afganların oğul vermiş arı gibi sığındıkları ülke olan Türkiye’de aynı hesapla son dört yılın ortalamasına göre 2022 ikinci yarısında alım gücü kaybı %35 civarında. Komik olan bir başka husus ise, buğday vb. ürünler kuraklık nedeniyle rekoltede azalma kaydederken, yıllık su ihtiyacı aşağı yukarı buğdayla aynı olan haşhaş bitkisinin üretiminin aynı dönemde %8 artması.
Hülasa, Afganların ülkelerini büyük gruplar halinde terk etmeleri için ortada alışılmadık bir kriz, beklenmedik bir felaket yok. Kaçmalarının nedeni bu bakımdan “maddi hayatta kalma” gerekçeleriyle açıklanamaz; diğer insanlarda merhamet duygusu tetiklemek için kullanılan açlık vb. argümanlar, eğer küresel ölçekte bir iklim krizi varsa, bu kaçılan ülkeleri de ilgilendirdiği için hem temelde anlamsız, hem de görüldüğü üzere makul tespitler üzerine inşa edilmiş değil.
Pekala neden kaçıyorlar? Afganistan gerçek bir “failed state”, bunun multikulturalist zırvalarla neden çözülemediğini daha evvel TamgaTürk’te yazmıştım. Ülkelerinin doğal eşitsizlikleri (Dağlık Alp ikliminden çöl iklimine uzanan çok geniş bir çeşitlilik) ortak çıkar, ortak tutum gibi paydaların yokluğuyla birleşince, medenileşmek için atılması gereken adımların hiçbiri atılamıyor. Bu yüzden medeni ülkelere kaçıyorlar. Bu gerekçe de insani kabul edilebilir; ancak vaktiyle iç savaş ve hayat zorluklarından ötürü evvela yerleşimci olarak komşu ülkelere kaçan Deniz Halkları’nın yarattığı çöküş unutulmamalı. Medeni ülkelerin Afgan olmadıkları için medeni olmayı başardıkları günümüzün duygusal “hümanizmi” tarafından göz ardı ediliyor; bir ülkenin asimile edip medenileştirebileceği insan sayısı, nüfusuyla orantılıdır ve bu oran oldukça küçüktür. Birkaç bin kişi, belki, o ülkenin “kaçılmaya layık” bir ülke olmasını sağlayan kültürü içinde eritilebilir, ancak bu eşik aşıldığında, Deniz Halkları’nın vaktiyle yaptığı gibi, yerleşik kültür destabilizasyona uğrar ve yerleşikler de sabık göçmenlere katılarak, komşularının başına bela olurlar.
Üstelik birkaç bin kişi bile bazen entegre yahut asimile edilemiyor. Salman Rüşdi saldırısında, mesela, gözden kaçan bir husus var: Saldırgan ABD doğumlu. Birçok benzer olayda saldırganlar Batı ülkelerinde doğup büyüyen göçmenlerden çıkıyor. Uyum, entegrasyon, asimilasyon kaçak göçmenin geldiği kültürün sosyo-genetik gücü yüzünden çoğu zaman mümkün olmuyor. Marazlı adamı alırsan, marazını besleyecek ortam sağlamış oluyorsun sadece.
Bunca tehlikeye ve kaçak göçmen savunmanın yersizliğine rağmen neden bu işin bunca taraftarı ve propagandası var? Kaçak göçmen, ortalama ve üstü sermayedarın en çok isteyeceği işçi tipini teşkil ediyor – nitelikli olanı muadillerinden çok daha aşağı ücretlere çalışmayı kabul ediyor, niteliksizi zaten iş hayvanından hallice koşullarda çalıştırılabiliyor. Kaçak göçmen lehindeki propaganda, aslında yeni bir tür kölelik yahut Endüstri Devrimi çağındaki korkunç işçi manzaralarına dönüş talebidir. Tam olarak bu yüzden tuhaf bir eksende ayrılma görüyoruz: Devletler, politikacılar vb. kaçak göçmenleri ister ve kabul ederken, sıradan vatandaş rahatsız oluyor. Zira siyaseti finanse edenlerin ekserisi kaçak göçmenlerden fayda sağlayacaklar, bu yüzden finanse ettikleri yapıları bu iş lehine seferber ediyorlar. Bu finansman ağının dışında kalan sıradan vatandaş, dolaylı olarak ikna edilmeye çalışılıyor.
Kaçak göçmenler devletleri yıkmayacak – hayatları yıkacak. Onların yarattığı yeni sömürü düzeninden fayda sağlayanlar, yıllar süren çatışma, çekişme, siyaset ve hatta savaş süreçlerinde elde edilmiş toplumsal mevzileri kazanmış “ortalama medeni insan”ın zeminini yok edecek. Bu zaviyeden, hatta, devletler kendi vatandaşlarına karşı savaş açmış bir pozisyona girecekler ki, Türkiye bunun en büyük örneğidir. Fakat bu da sürdürülebilir değil – nihayet yıkılan hayatlar, aynı kaçak göçmenler gibi bir “pozitif geri besleme” döngüsü yaratarak yeni kaçak göçmenler, yeni destabilizasyon kaynakları yaratarak bildiğimiz anlamıyla dünyayı yerle bir edecek.
Bunun çözümü, kaçak göçmenlerin birer silah olduğunun kabulüdür. Kaçak göçmen krizleri birer insani kriz değil, birer askeri krizdir. Bu bağlamda maruz kalan ülkelerin askeri mukabelelerinin önü açılmalıdır. Aşağı yukarı aynı zeka kapasitesine, aynı gen dizilimine sahip oldukları halde Homo Sapiens’in kalanıyla hiç değilse asgaride buluşabilecek medeni seviyeyi yakalayamayan toplumların çoğu, dünyada benzer iklim ve coğrafya koşullarında var olup hiç de onlar gibi kaosa sürüklenmeyen başka ülkelerin de varlığı dikkate alınınca, kültürel marazların kurbanıdırlar ve “kendilerinden kurtarılmalı”dırlar. Bunun yalnız kaba kuvvetle ve masa başında yürütülen multi-kulti oyunlarıyla başarılamayacağını Rusya ve ABD yine en çok Afganistan’da gördüler. Pespaye ve faydasız ön kabullerden kurtulup sevimsiz hakikati gündeme alarak yeni yöntemler inşa etmek için öncülük yapılmazsa, dünyanın birçok bölgesinden insan, sırf hayatından pek memnun olmadığı ve ülkesinde memnun olacağı bir sistem inşa etmek emek yoğun olduğu, komşu ülkeye kaçmak daha kolay olduğu için kaçak göçmen olacak ve kaçtığı ülkeleri de kendi ülkesine benzetecek. Vaktiyle maddi ve manevi fedakarlıklarla görece yaşanabilir ülke inşa edenlerin bu varlığı, bunu yapmayanlar tarafından bir tür post-modern sosyalist kolektivizasyona tabi tutuluyor. Sınırlarını Sykes-Picot ile başkalarına çizdiren Suriyelilerin, Sevr’i reddedip sınırlarını kanıyla çizen ve bu sayede kanı pahasına görece daha istikrarlı bir ülke kuran Türklerin bu terekesine ortak çıkıp, nihayet bozarak Suriyelileştirdiği gibi.
M. Bahadırhan Dinçaslan