Türkiye belki de siyasi tarihinin en önemli seçimine hazırlanıyor. Geçmiş dönemdeki ‘mühürsüz pusula’ ve ‘hanede ikamet etmeyen fakat listede görünen seçmen’ olayları önde gelmek üzere daha onlarca karanlık olay, seçimlerin yalnızca oy vermek ile kazanılamayacağını açık etmişti. Bu durumda yalnızca oy vererek görevimizi yaptığımızı düşünsek de ‘atı alan Üsküdar’ı geçmiş’, bizlere ise mezkûr şaibeyi tartışmak kalmıştı.
Açıklanan şaibelerle heba edilecek 5 senesi katiyen olmayan Türk gençleri olarak 14 Mayıs 2023 seçimlerinde inisiyatif almamızın vakti gelmiştir. Oy verebilme yaşına ulaştığınızı varsayarak bu yazıda okuyacağınız yollarla, önümüzdeki kritik seçimde bir oydan fazlasını yapabilirsiniz.
Ne Yapılabilir?
Birinci Yöntem - Müşahit: Kamu görevine girecek olmak, siyasi tarafı açık etmemek veya başka sebeplerle siyasi parti üyeliğinden imtina edenlerimizin sayısı oldukça fazla olduğundan inisiyatif alınması hususunda çoğunlukla ilk yöntem tercih edilmektedir. Bahsedilen kaygılarla bir siyasi partiye üye olunmadığı durumda sandık görevlisi ünvanını almanız mümkün değildir. Fakat YSK’nın bildirisinde de yer aldığı üzere seçimler açık sayım usulüne göre sayılmakta olduğundan herhangi bir siyasi parti üyeliği olmaksızın, oy verme işlemi sona erdiğinde sayım işlemlerini izleme hakkınız bulunmaktadır. Oy verme işleminin bitişinden itibaren (17.00) çantanıza alacağınız bir şişe su, bir sandviç, şarj aletiniz, 9-10 yaprak A4 ve sayım işleminin sonuna kadar bitmeyecek kalemleriniz ile oy vermek dışında çok önemli inisiyatifler almanız mümkündür.
Bu yöntem fiilen; 17.00’da herhangi bir sandığın bulunduğu sınıfa girip bir yere oturmak, A4 kağıtlarına alt alta parti ve Cumhurbaşkanı adaylarının isimlerini yazıp sandık başkanının açtığı her oy pusulası için o partinin ve Cumhurbaşkanı adayının yanına çetele tutmak, sandık başkanının açtığı pusuladaki oyun o anda söylenilen parti ve Cumhurbaşkanı adayı lehine mühürlenmiş olup olmadığını dikkatle kontrol etmek şeklinde işlemektedir. Bu yöntemde inisiyatif alan kişi parti üyesi olmadığından yanlış sayılan bir oya itiraz yetkisi bulunmamaktadır. İtiraz yetkisi, partilerin görevlendirdiği okul sorumlularına verilmektedir. Yanlış sayılan oyun tespiti halinde inisiyatif alan kişi bu durumu X muhalefet partisinin okul sorumlusuna iletmelidir. Son olarak inisiyatif alan kişi, sayım sonucu tutulan imzalı tutanağın okunaklı fotoğrafını kesinlikle çekmeli ve bu fotoğrafı X muhalefet partisi sorumlularına ulaştırmalıdır. Ayrıca gözetilen sandığın, diğer muhalif partilerce güvenliğinin sağlanmamış olmasına özen gösterilmelidir. Gösterilen bu özen; bir sandığı beş kişinin koruması yerine, her gönüllünün birer sandığı koruyarak güvenliği alınmamış sandık kalmamasını sağlayacaktır.
Çevrenizdeki seçim merkezlerindeki her bir sandığın güvenliği alındıysa -ki büyükşehirlerin merkezlerinde durum böyledir-; güvenliği alan kişiye destek, güvenliği alan kişinin bir sebeple sandıktan ayrılması veya diğer durumlara karşı inisiyatif alan kişinin orada bulunması kritik bir öneme sahiptir.
İkinci Yöntem - Sandık Görevlisi: İlk yöntemdeki çekinceler yoksa inisiyatif alan kişi, ilişik kurmak istediği siyasi partinin ikamet ilçesindeki başkanlığına giderek üye kaydını tamamlayacaktır. Sandık görevlisi olmak istediğini belirttikten sonra ikamet adresine yakın bir seçim merkezinde, belirlenen sandığa ilişik kurulan partinin sandık görevlisi olarak atanacaktır. Gerekli yönergeler inisiyatif alan kişiye başkanlıkça izah edilmelidir. Bu yöntemde inisiyatif alan kişiye sandık görevi için belirli bir miktar ödeme de yapılmaktadır.
Üçüncü yöntem - Okul Sorumlusu: Daha önceki seçimlerde gönüllü seyirci veya sandık görevlisi olarak görev yapmış kişiler, sandık görevinin yanı sıra bir siyasi partinin okul sorumlusu görevini de düşünebilirler. Bu yöntemde inisiyatif alan kişinin sayım işlemleri hakkında bilgi sahibi olması ve siyasi parti kimliği önem taşımaktadır. Okul sorumluları ilden ile, okuldan okula değişebilmekle beraber ortalama 35-45 sandığın ve 8.000’i Cumhurbaşkanlığı, 8.000’i Meclis pusulası olmak üzere 16.000 oyun sorumluluğunu aynı anda üstlenmektedir. Bu yöntemde okul sorumlusunu, siyasi partinin yetkilendirmesiyle sayıma itiraz hakkını elinde bulundurur. Müşahit veya sandık görevlilerinin tespit ettiği usulsüzlük veya hatalar okul sorumlusuna iletilmekte, gerekli itirazları okul sorumlusu yapmaktadır. Okul sorumlusu inisiyatif alan, partinin görevlendirdiği sandık görevlilerini organize etmekle yükümlüdür.
Geceye Kadar Süren Sayımlar
Oy kullanma işlemlerinin bitişi 17.00 itibariyle başlayan sayım, bazen çok uzayabilmektedir. Her sandığın 400’den fazla oy pusulasını ihtiva ettiğini ve ayrıca bu seçimde Cumhurbaşkanlığı ve Meclis seçimleri olmak üzere iki kat pusulanın sayılacak olması sebebiyle sayım işleminin uzaması son derece öngörülebilir bir durum olacaktır. Bu halde fiilen; oy kullanma işlemi boyu görev başında duran sandık kurulu 17.00’da bir ara vermek isteyecek, biraz da olsa geç başlayan sayım işlemleri çift pusula sebebiyle yavaş devam edecek ve sonrasında tutanaklara ıslak imza atılmadan önce sayım itirazları değerlendirilecektir. Oylarımızı korumak işinde asıl hedefimiz olan imzalı sandık tutanaklarına erişmek bazen gece saatlerini bulabilmektedir. “Sandıkları terk etmeyin” çağrıları bu duruma binaen ortaya çıkmış; çantanızdaki şarj aleti, su ve sandviç bu durum ile anlam kazanmıştır.
Sayım işlemi, sandıktaki pusulaların tükenmesi ile sona ermemektedir. Mutlaka ve mutlaka, sandık tutanaklarının imzalı asıllarının fotoğrafına ulaşılmalıdır. Bu tutanakların fotoğrafı olmadan sandığı terk etmek, o sınıfa hiç girmemiş olmakla neredeyse eşdeğerdir.
Tutanakların fotoğrafını aldıktan sonra o sandıkta bir değişiklik olması mümkün değildir. Zira oylar sayılmış, itirazlar değerlendirilmiş, tutanaklara imzalar atılmış ve oylar bir çuvala konup mühürlenmiştir. Sandığın güvenliği böylece sağlanmış olmaktadır.
Bitirmeden önce şunu bir kez daha önemle vurgulamak lazımdır ki üç yöntemin ortak noktasını sayım işleminin bitmesini takiben imzalı sayım tutanaklarının okunaklı fotoğrafını çekmek ve bu fotoğrafları X muhalefet partisi ilgililere ulaştırmak işleri teşkil etmektedir. Oy vermekten fazlasını yapmak için kendinize uygun olan yöntemi seçebilir, bu doğrultuda seçim gecesi oylarımızı koruyabilirsiniz.